Kościół pw. św. Mateusza w Różynce

Fot. maniek66.
Źródło: www.polskaniezwykla.pl

Źródło: www.plus.google.com

Fot. Anton Ulbrich. 1904/1909 rok.
Źródło: Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji, Warszawa IS PAN, 2006, nr 058023.

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony na początku XVII wieku.

Lokalizacja

Kościół został wybudowany na terenie wsi Różynka (niem. Heilsberg). Wieś położona jest w gminie Świątki, w powiecie olsztyńskim.

Historia

Pierwsza świątynia została uposażona w dokumencie lokacyjnym wsi z 1359 roku. Najwcześniejsza wzmianka o niej pochodzi z 1597 roku. Obecny kościół został zbudowany w 1604 roku, a konsekrowany w 1606 roku przez biskupa Szymona Rudnickiego. Wieża pochodzi z XVIII wieku. Jej dach wykonano po spaleniu poprzedniego w roku 1935. W 1912 roku dobudowano do kościoła nowe prezbiterium z zakrystią oraz kruchtę.

Opis

Jest to budowla salowa z przybudówkami, murowana z cegły, nie otynkowana. Szczyt wschodni – schodkowo-sterczynowy, ozdobiony fryzami opaskowymi i wnękami zwieńczono sygnaturką i chorągiewką z datą 1606. Ścianę zachodnią ozdobiono dwoma blendami i podobnym szczytem, przesłoniętym jedynie wieżą. Wieża jest drewniana, o konstrukcji słupowej, jej ściany lekko zwężają się ku górze. Całość zwieńczono gontowym dachem namiotowym z iglicą. Wnętrze nawy przykryto polichromowanym stropem.

Wyposażenie

Wystrój i wyposażenie kościoła jest stylowo zróżnicowane. Ołtarz główny i ambona są późnoklasycystyczne i pochodzą z 1830 roku. Wykonano je w warsztacie Carla Biereichela (młodszego). W ołtarzu znajdują się rzeźby św. Jana Ewangelisty, św. Łukasza, a także późnobarokowe obrazy Koronacji Najświętszej Maryi Panny i św. Mateusza. Lewy ołtarz boczny pochodzi z 1685 roku, z fundacji Michała Jakuba Marquardta, kanonika dobromiejskiego i miejscowego proboszcza. Prawy ołtarz pochodzi z 1715 roku, natomiast dwie granitowe kropielnice prawdopodobnie jeszcze ze średniowiecza. W kościele znajdują się także cenne rzeźby, m.in. późnogotycki krucyfiks z pierwszej połowy XVII wieku, krucyfiksy barokowe, figury św. Marka i Mateusza z ołtarza głównego, obrazy z pierwszej połowy XVII wieku, a także zabytki sztuki złotniczej, w tym m.in.:

• monstrancja późnobarokowa z 1746 roku, wykonana przez złotnika dobromiejskiego Antoniego Kriegera
• kielich z XVII wieku, wykonany przez złotnika z Braniewa, Hansa Schambogena,
• kielich z 1674 roku, ufundowany przez kanonika warmińskiego, Michała Jakuba Marquardta.

Bibliografia

1. Chrzanowski, Tadeusz: Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii / Tadeusz Chrzanowski. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 143-144.
2. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 294.
3. Piskorska, Józefa: Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 98-99.
4. Skurzyński, Piotr: Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 89.