Caprichos

Źródło: Pantomima Olsztyńska : [program], fot. Tadeusz Trepanowski, Zygmunt Barącz, Olsztyn, [1973].

Spektakl autorski, opracowany i zrealizowany przez olsztyński teatr ruchu, Pantomimę Olsztyńską. Premiera – 1971 r.

Twórcy

• inscenizacja i reżyseria: Bohdan Głuszczak
• scenariusz na podstawie cyklu Kaprysów Francisco Goi: Bohdan Głuszczak
• scenografia: Bożena i Eugeniusz Jankowscy
• maski: Sylwin Mydlak

Źródło: Pantomima Olsztyńska : [program], fot. Tadeusz Trepanowski, Zygmunt Barącz, Olsztyn, [1973].

Historia

W widowisku wykorzystano fragmenty Pasji według św. Łukasza autorstwa polskiego kompozytora, Krzysztofa Pendereckiego (1933- ). Premiera odbyła się 29 marca 1971 r. w Olsztynie.
Widowisko to przysporzyło zespołowi wielu sukcesów zarówno na scenach krajowych jak i zagranicznych. Prezentowano m.in. na II Międzynarodowym Festiwalu Pantomimy w Brnie (1971 r.), na Międzynarodowym Sympozjum Medyków i Logopedów w Pradze (1972), na Światowym Kongresie Głuchych w Waszyngtonie, w Nowym Jorku, Londynie i Cardiff, w Teatrze Mimiki i Gestu w Moskwie (1976 r.) – z okazji Dekady Dramaturgii Polskiej w ZSRR.
Spektakl uzyskał pochlebną ocenę prasy i publiczności oraz zdobył liczne nagrody i wyróżnienia, m.in. nagrodę główną na II Ogólnopolskim Festiwalu Pantomimy w Szczecinie (maj 1971 r.), dyplom Laureata Festiwalu Związków Zawodowych w 1971 r. oraz medal honorowy „Za zasługi dla rozwoju kultury miasta Elbląga”.

Opis

Kaprysy to zestaw 80 grafik, stworzonych w 1797 i 1798 r. przez hiszpańskiego artystę, Francisco Goya (1746-1828) i opublikowanych w formie albumu w 1799 r. W ten eksperymentalny i nowatorski sposób Goya potępił ówczesny porządek społeczny, mentalność i zacofanie XVII-wiecznego społeczeństwa Hiszpanii. Ostra krytyka wytykała słabość władzy, niedociągnięcia polityki państwowej i kościelnej, przesądy i ignorancję wszystkich warstw społecznych. Za swoje dzieło Goya został publicznie potępiony – zwłaszcza za grafiki o tematyce antyklerykalnej.
Obsadę spektaklu stanowili głuchoniemi aktorzy olsztyńskiej Pantomimy, m.in.: Jadwiga Jankowska (Maja), Romuald Orzeł (Goya), Aleksandra Orzeł (Kobieta Obnażona). Przedstawienie olsztyńskiego teatru ruchu znamionowała wysoka ranga artystyczna dzięki ambitnym poszukiwaniom scenariuszowym, kultywowaniu pełnospektaklowej formy i ambitnej głębi filozoficznej i intelektualnej.
Od premiery Caprichos w recenzjach prasowych i publikacjach, krytycy zaczęli zauważać w Pantomimie Olsztyńskiej zjawisko artystyczne, a nie – jak było do tej pory – jedynie społeczno-rehabilitacyjne. Od tego czasu też zawodowe instytucje artystyczne, teatr, telewizja, film coraz częściej zapraszały olsztyńskich mimów lub cały zespół do współpracy, powierzając im odpowiedzialne i samodzielne zadania aktorskie.

Krytyka literacka

„Przy swoich bogatych walorach widowiskowych [spektakl] jest próbą konstruowania innego języka pantomimy. Odmienny jest on niż klasyczny styl wypowiadania etiud Marceau, czy język szkoły improwizacyjnej Decroux. Choć język Caprichos  wyrasta często z improwizacji, jest on inny niż u uczniów szkoły ostatniej: dominuje tu ostry i dynamiczny gest, bardziej szorstki i gwałtowny. Różni się on też swoim wewnętrznym rytmem, może mniej płynnym, a jednak chyba zbliżonym bardziej niż w szkole Decroux do naturalnych rytmów człowieka <ref>Taranienko Zbigniew, Argumenty z 1971 r. //W: Pantomima Olsztyńska. Teatr Pantomimy Związku Zawodowego Pracowników Spółdzielczości Pracy przy Wojewódzkim Domu Kultury w Olsztynie, red. Bohdan Głuszczak, współpraca Jolanta Juran, opracowanie graficzne i techniczne Bożena Jankowska, Olsztyn, 1977, s. 8.</ref/>

Bibliografia

1. Pantomima Olsztyńska : Teatr Pantomimy Związku Zawodowego Pracowników Spółdzielczości Pracy przy Wojewódzkim Domu Kultury w Olsztynie / red. Bohdan Głuszczak, współpraca Jolanta Juran, opracowanie graficzne i techniczne Bożena Jankowska. - Olsztyn: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie, 1977.