Pantomima Olsztyńska

Źródło: http://www.kultura.olsztyn.eu

Sceny z widowiska pt. Bocian (Bocian jest Mazurem), wyk. Hanower 2000 r.
Źródło: http://www.jarekkordaczuk.pl

Amatorski teatr ludzi niesłyszących, z siedzibą w Olsztynie; aktywny artystycznie w l. 1957-2009.

Plakat widowiska
Źródło: Ze zbiorów WBP w Olsztynie

Adres

ul. Prosta 11 10-028 Olsztyn

Historia

Fundamentem Pantomimy był Inicjatorem Pantomimy był olsztyński Amatorski Teatr Głuchych, funkcjonujący przy ówczesnym Wojewódzkim Domu Kultury (obecnie Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie]]). W 1957 r. ów teatr założyli głuchoniemy Tadeusz Ostaszkiewicz oraz jego słyszący brat, Mirosław Ostaszewski. Początkowo podczas tworzenia przedstawień wykorzystywano język migowy, jak np. pierwszą komedię „Jestem zabójcą” Aleksandra Fredry (styczeń 1958 r.). W 1958 r. aktorzy teatru zorganizowali w Olsztynie czwartą edycję Ogólnopolskiego Przeglądu Zespołów Artystycznych Głuchych. We wrześniu 1959 r. zespół zmienił nazwę na Robotniczy Teatr Olsztyńska Pantomima Głuchych, wtedy też do zespołu dołączył Bohdan Głuszczak, który jako główną formę wyrazu artystycznego wprowadził pantomimę . Od tego czasu zaczęła też funkcjonować nowa nazwa teatru – Pantomima Olsztyńska. Zespół w nowym kształcie umożliwiał osobom niepełnosprawnym z Olsztyna rzeczywiście realizować zdolności i pasje twórcze, a zarazem uobecniał ich w kręgu regionalnych placówek kultury. Bohdan Głuszczak kierował zespołem pantomimy do końca 1989 r., realizując z zespołem 22 widowiska (nakręcono o nich osiem filmów, m.in. Parasolki (sfilmowane potem jako W kręgu ciszy – film nagrodzony w Cannes i we Florencji), Order Anny (wg Czechowa), Płaszcz (wg Gogola), Caprichos (wg rysunków Goi), Apokalipsa (wg Objawienia Jana Ewangelisty). Do kwietnia 1998 r. teatr miał dwadzieścia trzy premiery (w tym pięć dziecięcych). Opisywane spektakle wystawiano zarówno na scenie olsztyńskiego Teatru im. Stefana Jaracza, jak i na scenach całego świata (ponad 25 występów zagranicznych). Muzykę do widowisk komponowali tak zanni kompozytorzy, jak m.in.: Krzysztof Penderecki, Henryk Michał Górecki i Czesław Niemen. W 1989 r. stanowisko Głuszczaka zajął jego dotychczasowy zastępca, Krzysztof Gedroyć, którego z kolei w 1999 r. zastąpił Ryszard Choiński. Kolejna zmiana nazwy odbyła się w 1991 r. na Teatr Pantomima Olsztyńska Nowa. W ostatnich latach swojej działalności – jako teatr ruchu – Pantomina funkcjonowała pod opieką Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie, licząc 15 aktorów, słyszących i niesłyszących. Od 2002 r. instruktorem zespołu – a zarazem reżyserem – został Władysław Piesak z Poznania, zaś impresariatem i opieką artystyczną nad Pantomimą sprawowało Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Gest”.
Początkowo teatr tworzyło 12 osób. W czasach największej popularności zespół liczył 35 aktorów, na co dzień pracowników kilku olsztyńskich spółdzielni inwalidzkich. Łącznie przez w działalność Pantomimy było zaangażowanych ponad 200 osób.
30 listopada (poniedziałek), w sali widowiskowej Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych zamknął spektakl „Nazwać chwilowe na zawsze” (reż.: Wiesław Piesak).

Repertuar

Wybrane spektakle Pantomimy:

• 1958 r. - Jestem zabójcą według Aleksandra Fredry (reż. Witold Dowgird)
• 1971 r. – Caprichos według rysunków i sztychów hiszpańskiego grafika i malarza Francisca Goyi
• 1973 r. – Apokalipsa według św. Jana Ewangelisty (reż. Bohdan Głuszczak)
• 1975 r. – Szopka polska (reż. Bohdan Głuszczak)
• 1978 r. – Galatea (reż. Bohdan Głuszczak; muz. Czesław Niemen)
• 1982 r. – Bankiet według „Bankietu” Witolda Gombrowicza (reż. Bohdan Głuszczak; muz. Czesław Niemen)
• 1988 r. - Polskie Requiem (reż. Bohdan Głuszczak)
• 1998 r. – Aktor i Błazen (reż. Bohdan Głuszczak; muz. Czesław Niemen)
• 2002 r. – Ucho igielne (reż. Władysław Piesak)
• 2009 r. - Nazwać chwilowe na zawsze (reż. Wiesław Piesak)

Ciekawostki

• Bohdana Głuszczaka i olsztyńską Pantomimę uważa się za prekursorów arteterapii.
• film o olsztyńskiej Pantomimie pt. „W kręgu ciszy” (prod. 1961 r.; scenariusz i reż.: Jerzy Ziarnik) został uhonorowany III. Nagrodą „Brązowym Smokiem Wawelskim” w kategorii filmów dokumentalnych na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie

Bibliografia

1. (bb): Mistrzowie muzyki gestów : osiemnaście premier, osiem filmów, uznanie w kraju i na świecie / (bb) // „Dziennik Pojezierza”. - 1988, nr 178, s. 1, 2.
2. Pantomima Olsztyńska : Teatr Pantomimy Związku Zawodowego Pracowników Spółdzielczości Pracy przy Wojewódzkim Domu Kultury w Olsztynie. - Warszawa: Polska Agencja Artystyczna „Pagart”, 1977.
3. Romanowska, Ada: To już koniec Pantomimy Olsztyńskiej / Ada Romanowska // „Gazeta Olsztyńska”. - 2009, nr 284, s. 17.
4. Skotnicki, Jan: Kształt ciszy" / Jan Skotnicki // „Radar”. - 1982, nr 16, s. 14-15.