Ryszard Bitowt

Fot. z archiwum autora.
Źródło: „Gazeta Olsztyńska”, 2010, nr 264, s. 15.

Ryszard Bitowt z uczniami klasy VII Szkoły Podstawowej w Pieszkowie, 1960 r. Fot. z archiwum autora.
Źródło: „Gazeta Olsztyńska”, 2010, nr 264, s. 15.

(1930- ) – nauczyciel, etnograf, kolekcjoner, działacz społeczny, kronikarz związany z Mrągowem

Biografia

Urodził się w 1930 r. jako syn Moniki z domu Duchiewicz i Antoniego Bitowta - sołtysa i gospodarza z Białozoryszek pod Wilnem, w rodzinie o bogatych tradycjach patriotycznych. Uczył się w progimnazjum w Bezdanach. W styczniu 1946 r. wraz z rodziną opuścił Bezdany i w maju tegoż roku, w ramach akcji repatriacyjnej trafił do Pieszkowa koło Lidzbarka Warmińskiego. W 1963 r. przeniósł się do Wyszemborka koło Mrągowa. W 1974 r. osiadł w Mrągowie, gdzie mieszka do dziś.

Działalność

Już jako młodych chłopiec, w czasie II wojny światowej, wraz z ojcem brał udział w akcjach ukrywania książek ze zbiorów bibliotecznych i prywatnych przed zniszczeniem. Ocalała część trafiła w 1946 r. do Społecznej Biblioteki w Pieszkowie, utworzonej z inicjatywy Antoniego Bitowta, a prowadzonej przez kolejnych 16 lat przez Ryszarda Bitowta. Na początku 1947 r. został nauczycielem w Szkole Podstawowej w Górowie Iławieckim (w wieku 17 lat). Po rozpoczęciu pracy w Wyszemborku działał na rzecz rozwoju kultury i edukacji wsi. Organizował zespoły artystyczne. Znaczącym sukcesem była wygrana w konkursie „Wieś bliżej teatru”. Organizował także lokalną zasadniczą szkołę rolniczą. W latach 1974-1984 pracował w Szkole Podstawowej nr 1 w Mrągowie. W tym czasie stworzył szkolną izbę pamięci, zorganizował Szkolne Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne oraz współtworzył Towarzystwo Miłośników Ziemi Mrągowskiej (prowadził sekcję historyczną badającą i popularyzującą dzieje miasta i okolic). Po przejściu na emeryturę nadal rozwija liczne pasje: kolekcjonerską, historyczną i społecznikowską.

Kolekcjonerska

Zainteresowania kolekcjonerskie odziedziczył po ojcu, dzięki któremu po przyjeździe w okolice Mrągowa ratował pamiątki polskości Warmii i Mazur: kolekcje znaczków pocztowych, starych banknotów, numizmatów, medali, starych pocztówek, głównie zaś pamiątek związanych z osobą Józefa Piłsudskiego. Dziś stanowią one cenny zbiór o wartościach historycznych i edukacyjnych. Swoje kolekcje prezentował w formie tematycznych wystaw historycznych, m.in. w trakcie edycji Festiwalu Kultury Kresowej w Mrągowie:

• I Festiwal Kultury Kresowej w Mrągowie (1995) – ph. Polskie Pamiątki Kresowe
• XIII Festiwal Kultury Kresowej w Mrągowie (2007)
• XV Festiwal Kultury Kresowej w Mrągowie (2009)
• XVI Festiwal Kultury Kresowej w Mrągowie (2010) – ph. Dokumenty kresowe, pamiątki i przedmioty codziennego użytku

Społeczna

Jako długoletni nauczyciel i wychowawca kilku pokoleń mrągowskiej młodzieży, także dziś popularyzuje wiedzę o dziejach Mazur, a zwłaszcza Mrągowa i okolic. Uczestniczy w akcjach edukacyjnych jak np. „Zielone archiwum mówionej historii”. Jest także inicjatorem reaktywowania w Mrągowie sanatorium.

Historyczna

Jest badaczem i popularyzatorem dziejów Mazur, zwłaszcza zaś Ziemi Mrągowskiej. Analizuje i kolekcjonuje (kontynuując pasje ojca) kamienie ze znakami pogańskimi. Bada pierwotne pismo pogańskich Prusów. Jest autorem wielu publikacji poświęconych historii Mrągowa.

Publikacje

• Pieniądz zastępczy Prus Wschodnich, ze szczególnym uwzględnieniem Mrągowa i Ziemi Mrągowskiej (1999)
• Nekropolie Mrągowa (1999)
• Historia parku im. Juliusza Słowackiego w Mrągowie (2000)
• Droga do Polski. Wspomnienia (2000)
• Neuanfang in Ostpreussen (2000)
• Nowe życie na Mazurach (2001)
• Len. Znaczenie gospodarcze upraw lnu i konopii w powiecie mrągowskim od czasów najdawniejszych do 1945 roku na tle tradycji i obyczajów oraz porównań z sąsiednimi krainami (2006)
• Regionaliści Warmii i Mazur ujawniają tajemnice (2009)

Autor wspomnień w pracach zbiorowych:

• Codzienność zapamiętana : Warmia i Mazury we wspomnieniach / red. Hans Jürgen Karp, Robert Traba (2004)
• Wypędzeni ze Wschodu : wspomnienia Polaków i Niemców / red. Hans-Jürgen Bömelburg, Renate Stössinger, Robert Traba (2001)

Jest autorem broszurowego wydania zawierającego legendy mrągowskie (zebrane i opublikowane z okazji 35-lecia Towarzystwa Miłośników Ziemi Mrągowskiej). Publikował także na łamach pism regionalnych: „Magazyn Mrągowski”, „Mrągowskie Studia Humanistyczne”, „Gazeta Olsztyńska”. Tematem jego artykułów prasowych były zagadnienia z dziejów Mrągowa (Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, nekropolie Mrągowa, przedwojenna historia parku im. Juliusza Słowackiego) oraz wspomnienia sprzed czasu repatriacji. W 1997 r. ukazał się w piśmie „Borussia” tekst pt. Wypędzenie wyróżniony w konkursie „Wypędzenie ze Wschodu (1939-1959)” zorganizowanym przez Ośrodek „Karta”.

Udział w organizacjach

Przez wiele lat był prezesem mrągowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego. Aktywnie działa w Towarzystwie Miłośników Ziemi Mrągowskiej oraz kilku innych stowarzyszeniach. Należy do mrągowskiego oddziału Stowarzyszenia Dzieci Wojny w Polsce.

Nagrody i odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Medal 40-lecia Polski Ludowej
• Złota Odznaka z Diamentowym Orłem (najwyższe odznaczenia PCK)
• Członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (od 1951 r.)
• Order Wdzięczności Społecznej (1985)
• Zasłużony dla Numizmatyki Polskiej (1993)
• Statuetka Mrongowiusza nr 2 za całokształt pracy społeczno-zawodowej na rzecz miasta Mrągowa (2000)
• III miejsce w konkursie Ars Libris za książkę „Regionaliści Warmii i Mazur ujawniają tajemnice” (2009) – współautor

Bibliografia

1. Wenzlawski, Alfred: Kawaler Orderu Wdzięczności Społecznej / Alfred Wenzlawski // „Gazeta Olsztyńska”. – 1985, nr 156, s. 5.
2. Wieczorek, Stanisław: Wciąż taki sam / Stanisław Wieczorek // „Warmia i Mazury”. – 1986, nr 24, s. 3.
3. Mazgal, Ewa: Zapomniałem, jak się tańczy. Z Białozoryszek do Polski / Ewa Mazgal // „Gazeta Olsztyńska”. – 1998, nr 31, s. 4.
4. Brzozowski, Stanisław: Piłsudski był sąsiadem moich rodziców / Stanisław Brzozowski // „Gazeta Olsztyńska”. - 2010, nr 264, s. 14-15.
5. Adamowicz, Krystyna: Gdy wyjeżdzali, ojciec całował próg domu / Krystyna Adamowicz. - (Rodowody wileńskie) // „Gazeta Olsztyńska”. - 2010, nr 218, s. 20-21.
6. Katarzyński, Władysław: Prywatne muzeum patrioty z Mrągowa. Siedziałem na Kasztance // Władysław Katarzyński // „Gazeta Olsztyńska”. – 1999, nr 220, dod. „Magazyn”, s. 10.

Zobacz też

• Nagrodzeni Statuetka Mrongowiusza www.mragowo.pl
• Enerlich, Katarzyna: Tajemnice Ryszarda Bitowta, materiał na stronie it.mragowo.pl
• Wojciechowska, Zofia: Zielone archiwum mówionej historii, materiał na stronie /mragowo.wm.pl