Muzeum Reformacji Polskiej w Mikołajkach

Źródło: [1]

Źródło: [2]

Muzeum gromadzące zabytki piśmiennictwa i drukarstwa polskojęzycznego na Mazurach sprzed 1945 r.

Siedziba

Plac Kościelny 4
11-730 Mikołajki

Historia

Założycielem Muzeum jest ks. Władysław Pilch-Pilchowski (1913-2008), proboszcz w latach 1946-1985 kościoła ewangelicko-augsburskiego p.w. Świętej Trójcy w Mikołajkach. Impulsem oraz zaczątkiem powstania kolekcji muzealnej było znalezienie starych ksiąg metrykalnych Urzędu Stanu Cywilnego w Mikołajkach (64 tomy w języku niemieckim), następnie odnalezienie ksiąg parafialnych i szkolnych. Wykonując posługę duchowną gromadził zabytki piśmiennictwa, niejednokrotnie znajdywane w papierach przeznaczonych do wyrzucenia lub na makulaturę. Początkowo zbiory były eksponowane w kościele parafii ewangelicko-augsburskiej i służyły prowadzeniu działalności polonizacyjnej. W miarę powiększania zbiorów ks. Pilch-Pilchowski rozpoczął starania zarejestrowania muzeum. W 1973 r. Muzeum Reformacji Polskiej w Mikołajkach znalazło się w rejestrze Ministerstwa Kultury i Sztuki jako jednostka muzealna. W latach 1980-1988 Muzeum było oddziałem Muzeum Okręgowego w Suwałkach. Zbiory Muzeum były zgromadzone i eksponowane w kościele parafialnym. W 1988 władze Mikołajek przekazały na potrzeby Muzeum część budynku dawnej szkoły przy ulicy Kolejowej. Powierzchnia muzealna wynosiła 931 m² i pozwalała na urządzenie stałej wystawy. Pracownikiem Muzeum została córka ks. Władysława Pilcha-Pilchowskiego, Irena Dzierwa, która jednocześnie pełniła funkcję organisty w kościele. Po zmianach administracyjnych w 1999 r. Muzeum znalazło się w kompetencjach Starostwa Powiatowego w Mrągowie, które nie było w stanie finansować dalszej jego działalności. 25 sierpnia 2000 r. samorząd podjął decyzję o likwidacji Muzeum. Jednak rada parafialna Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego oraz nowy proboszcz ksiądz Franciszek Czudek wyrazili chęć przejęcia i poprowadzenia Muzeum. W 2002 r. Muzeum przeniesiono do wyremontowanego budynku znajdującego się w pobliżu kościoła. Obecnie Muzeum Reformacji Polskiej w Mikołajkach jest jednostką autonomiczną w strukturach Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, zarejestrowaną w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Czynne jest codziennie w okresie sezonu turystycznego, poza sezonem po wcześniejszym umówieniu się.

Zbiory

Zbiory obejmują około 300 jednostek. W większości są to druki polsko-ewangelickie z Mazur i Śląska. Dominują Biblie, postylle, kancjonały, katechizmy, agendy, ustawy kościelne, biografie reformatorów, książki o historii kościoła i reformacji, książki do nauki religii, traktaty moralizatorskie oraz literatura świecka, kalendarze, dzieła literackie. Dokumenty dotyczące historii parafii ewangelickiej w Mikołajkach z lat 1552-1925 (księgi informacyjne, spisy parafian, rachunki kościelne) oraz Kościołów Ewangelicko-Unijnego i Ewangelicko-Augsburskiego. Podstawowy zasób stanowią druki polskojęzyczne oraz niemieckojęzyczne. Zasób uzupełniają czasopisma urzędowe („Amtsblatt der Kőniglichen Regierung zu Gumbinnen”, 1890, 1895; „Sensburger Kreis-Blatt”, 1891). Zbiory pochodzą z wieków od XVII do XX.
Przykładowo Muzeum posiada:

• 11 Biblii w języku polskim wydanych w latach 1726-1924. Najstarszą jest: Biblia Sacra, To iest: Wszystkie Księgi Starego i Nowego Przymierza, wydana w 1726 r. oraz 10 Biblii w języku niemieckim
• egzemplarze Pisma Świętego w językach: albańskim, angielskim, czeskim, duńskim, francuskim, greckim, hebrajskim, norweskim, rosyjskim, słowackim, szwedzkim, ukraińskim, węgierskim
• Muzeum posiada wiele druków w języku polskim wydanych w Królewcu, Ełku, Ostródzie.

Kadry

• Ks. Władysław Pilch-Pilchowski (1973-1985)
• Irena Dzierwa (1985-2000)
• Ks. Franciszek Czudek
• Reinhold Kühn

Bibliografia

1. Krysiak, Dominik: Ewangelicy w Mikołajkach : dzieje parafii ewangelicko-augsburskiej w latach 1945-2007 / Dominik Krysiak. – Dąbrówno : Oficyna Retman, 2010.
2. Krysiak, Dominik: Muzeum Reformacji Polskiej w Mikołajkach : historia powstania oraz zbiory / Dominik Krysiak // „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”. – 2007, nr 2, s. 187-234.

Zobacz też

• [http://www.mikolajki.luteranie.pl/p5,muzeum_reformacji___museum_f�¼r_die_polnische_reformation.html Strona internetowa Muzeum Reformacji w Mikołajkach]