Tekst źródłowy strony Wydawnictwo Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie

[[Image:pubobn.jpg|thumb|right|200px|]]
Wydawnictwo utworzone przy [[Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie |Ośrodku Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie]], funkcjonujące od 1963 r. 

== Historia  ==
Działalność wydawnictwa Ośrodka Badań Naukowych zainaugurowano dnia 26 marca 1963 r. Zgodnie ze swym statutem prowadzi on badania nad przeszłością i współczesnością ziem Polski północno-wschodniej. Tylko do 1968 r. wydawnictwo opublikowało 48 pozycji. W 1984 r., dzięki specjalnej dotacji Prezydium [[ewim:Wojewódzka Rada Narodowa w Olsztynie|Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie]] na zakup maszyn drukarskich, uruchomiono samodzielną poligrafię. Drukarnią kierował [[Mirosław Kapśnia]], a działem wydawniczym przez wiele lat [[Bohdan Łukaszewicz]]. 

== Działalność  ==
Dzięki funkcjonowaniu wydawnictwa wielu pracowników Ośrodka Badań Naukowych i pracowników naukowych olsztyńskich uczelni miało możliwość publikowania swoich prac. W efekcie ukazało się wiele ważnych i potrzebnych opracowań ujmujących przeszłość Warmii i Mazur i związki tych ziem z Rzeczypospolitą, prezentujących tożsamość kulturową mieszkańców, dokonania Niemców, Polaków i Litwinów, ich obyczaje, religię, sposób życia, wreszcie przemiany społeczno-gospodarcze po 1945 r. Wydawnictwo pełni ważną rolę środowiskową – dzięki jego działalności wiele osób z Olsztyna i regionu mogło uzyskać stopnie naukowe i tytuły profesorskie.

== Publikacje  ==
=== Serie  ===
Pozycje książkowe wydawane w Ośrodku ukazują się m.in. w ramach serii wydawniczych: ''Rozprawy i Materiały'', ''Biblioteka Olsztyńska'', ''Monografie Miast i Gmin Warmii i Mazur''. Najbogatszą jest seria ''Rozprawy i Materiały''. W jej ramach ukazywały się podserie: ''Problemy Społeczno-Ekonomiczne Polski Północnej'', ''Olsztyńskie Studia Demograficzne'', ''Olsztyńskie Studia Ekonomiczne'', ''Olsztyńskie Studia Socjologiczno-Etnograficzne'', ''Olsztyńskie Studia Niemcoznawcze'', a w późniejszym okresie ''Studia Olsztyńskie'' oraz ''Studia Grunwaldzkie''. 
=== Tematyka  ===
W kolejnych dziesięcioleciach można wyróżnić konkretne zakresy tematyczne, którym poświęcano publikacje. W latach sześćdziesiątych były to opracowania związane z działalnością wydawniczą ośrodka braniewskiego, prasą polską w dawnych Prusach Wschodnich, genezą ruchu polskiego na południowej Warmii, reformami agrarnymi na Warmii oraz obyczajami i wierzeniami na Mazurach i Warmii. W latach siedemdziesiątych ukazały się opracowania związane z działalnością [[Mikołaj Kopernik |Mikołaja Kopernika]] (500-lecie urodzin astronoma), uprawą roli w XIX i XX w., polskiego trwania na południu Prus Wschodnich, usytuowania Prus Książęcych w polityce Rzeczypospolitej, zagranicznych robotników przymusowych zatrudnionych w czasie ostatniej wojny w Prusach Wschodnich, związków Warmii z monarchią polską w XV w. W latach osiemdziesiątych ukazały się publikacje dotyczące społecznego ruchu kulturalno-oświatowego, dziejów wewnętrznych Prus Królewskich, prasy informacyjno-politycznej regionu, świadomości narodowej i polskiej pieśni patriotycznej na południowej Warmii w XIX w., przeprowadzono też analizę obecności twórczości Jana Kochanowskiego na Mazurach, zajęto się miejscem Prus Wschodnich w działaniach narodowowyzwoleńczych, wydano też monografię „[[Gazeta Olsztyńska |Gazety Olsztyńskiej]]” oraz bogaty wybór dokumentów z plebiscytów 1920 r. Po roku 90-tym pojawiły się opracowania z zakresu znaczenia prawa chełmińskiego w stosunkach ustrojowych Warmii, wkładu nauczycieli polskich w trwanie Warmiaków przy mowie i wierze, wojen polsko-krzyżackich na początku XVI w., problematyki państwa pruskiego, związku z Prusami Książęcymi i Polską, dziejów diecezji warmińskiej, funkcjonowania sejmiku warmińskiego, zainteresowań politycznych Polaków Prusami Wschodnimi, prezentacji niemieckiego ruchu katolickiego na Warmii, spraw świadomości językowo-narodowej Mazurów w XIX w. osadnictwa w rejonie Wielkich Jezior. W serii ''Biblioteka Olsztyńska'' wydawane były w większości książki o charakterze popularnonaukowym, m.in. Pisarze olsztyńscy w opracowaniu [[Tamara Wajsbrot |Tamary Wajsbrot]] i [[Halina Kamińska |Haliny Kamińskiej]] (1966), szkice [[Wojciech Kętrzyński |Wojciecha Kętrzyńskiego]] ''O Mazurach'' w opracowaniu [[Janusz Jasiński |Janusza Jasińskiego]] (1968), ''Wiersze nieznane'' [[Wojciech Kętrzyński |Wojciecha Kętrzyńskiego]] w przekładzie [[Edward Zbigniew Martuszewski |Edwarda Martuszewskiego]] (1973), [[Władysław Ogrodziński |Władysława Ogrodzińskiego]] ''Silę słuszności mamy. Rzecz o Domu Polskim w Olsztynie'' (1980), ale też [[Tadeusz Oracki |Tadeusza Orackiego]] ''Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII w.'' (1988). W ''Bibliotece Olsztyńskiej'' znalazły się też książki wspomnieniowe m.in. [[Hipolit M. Glazur |Hipolita M. Glazura]], [[Józef Pleban |Józefa Plebana]], [[Janusz Jasiński |Janusza Jasińskiego]], [[Hieronim Skurpski |Hieronima Skurpskiego]], a także prezentujące sylwetki znanych mieszkańców regionu m.in. [[Michał Kajka |Michała Kajkę]], [[Ernst Wiechert |Ernsta Wiecherta]], [[Johann Gottfried Herder |Johanna Gottfrieda Herdera]], [[Maria Zientara-Malewska |Marię Zientarę-Malewską]]. Dwukrotnie, w roku 1986 i 1988, wydrukowano edycję ''Polskich pieśni patriotycznych w opracowaniu'' [[Janusz Jasiński |Janusza Jasińskiego]] i [[Tadeusz Matulewicz |Tadeusza Matulewicza]].

=== Monografie  ===
Ośrodek Badań Naukowych wydał ponadto 27 książek poza seriami. Wśród nich wymienić można m.in.: ''Drukarze Olsztyna. Wspomnienia'', w wyborze i opracowaniu [[Bohdan Łukaszewicz |Bohdana Łukaszewicza]] (1985), [[Bożena Domagała |Bożeny Domagały]] ''Problematyka narodowa w publicystyce mniejszości niemieckiej na Warmii i Mazurach'' (1998), [[Maria Teodorowicz |Marii Teodorowicz]] ''Odyseja kresowa'' (2001), [[Zenona Rondomańska | Zenony Rondomańskiej]] ''Polska pieśń religijna na Warmii w latach 1795-1939'' (2002), [[Jan Chłosta |Jana Chłosty]], ''Słownik Warmii'' (2002), pracę pod redakcją [[Andrzej Faruga |Andrzeja Farugi]], [[Stanisław Achremczyk |Stanisława Achremczyka]] ''Cieszyniacy na Warmii i Mazurach (z kart historii)'' (2008) czy ''Olsztyński Czerwiec '89'' (2009), pod red. [[Renata Gieszczyńska |Renaty Gieszczyńskiej]], [[Piotr Kardela |Piotra Kardeli]] i [[Paweł Warot |Pawła Warota]]. Poza tym w wydawnictwie ukazało się siedem tomów serii monografii dziejów społecznych i politycznych Warmii i Mazur, w tym: [[Jerzy Okulicz |Jerzego Okulicza]] ''Pradzieje ziem pruskich od późnego paleolitu do VII w. n.e.'' (1973); w dwóch tomach ''Województwo olsztyńskie. Monografia ekonomiczno-spoleczna 1945-1969'', wydana w 1974 r. pod redakcją [[Jerzy Lisikiewicz |Jerzego Lisikiewicza]], tom drugi, obejmujący lata 1970-1974, wydano w 1978 r. pod redakcją [[Jerzy Suchta |Jerzego Suchty]] z podtytułem: ''Monografia społeczno-ekonomiczna''; ''Kultura ludowa Mazurów i Warmiaków'' (1976) pod redakcją [[Józef Burszta |Józefa Burszty]], dwa tomy ''Dziejów Warmii i Mazur'', tom pierwszy - od pradziejów do 1870 r. pod redakcją [[Jerzy Sikorski |Jerzego Sikorskiego]] (1981), tom drugi - od 1871 r. do 1975 r. pod redakcją [[Tadeusz Filipkowski |Tadeusza Filipkowskiego]] (1983); ''Warmia i Mazury. Zarys dziejów'' (1985) pod redakcją [[Bohdan Łukaszewicz |Bohdana Łukaszewicza]], ''Warmia i Mazury w Polsce Ludowej'' (1985) pod redakcją [[Edmund Wojnowski |Edmunda Wojnowskiego]]. 
=== Czasopisma  ===
Oprócz publikacji książkowych w wydawnictwie publikowane były różne periodyki. Od 1969 r. OBN był (wraz ze Stacją Naukową Polskiego Towarzystwa Historycznego) współwydawcą periodyku naukowego „[[Komunikaty Mazursko-Warmińskie]]”. Z pomocą OBN ukazało się także osiem (IV-XI) tomów „[[Rocznik Olsztyński |Rocznika Olsztyńskiego]]”, wydawanego wówczas przez [[Muzeum Mazurskie w Olsztynie |Muzeum Mazurskie]]. Od września 1994 r. wydawany jest biuletyn „Obwód Kaliningradzki. Przegląd faktów, wydarzeń, opinii”. Ogółem w latach 1963-2010 w Wydawnictwie OBN ukazało się ponad 450 książek, w tym 250 tytułów w serii ''Rozprawy i Materiały'' oraz prawie 70 w ''Bibliotece Olsztyńskiej''. Rocznie wydawanych jest po kilkanaście tytułów o objętości około 350 arkuszy wydawniczych.

== Bibliografia  == 
#Chłosta, Jan: ''Ruch wydawniczy w Olsztynie, w: Olsztyn 1945-2005 : kultura i nauka : praca zbiorowa'' / pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego. - Olsztyn : Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, 2006. 

== Zobacz też  ==
*Strona internetowa Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie http://www.obn.olsztyn.pl/

[[Category:Olsztyn]]
[[Category:Wydawnictwa]]
[[Category:Edytorstwo i księgarstwo]]
[[Category:1945-1989]]
[[Category:1990-]]