Tekst źródłowy strony Seweryn Pieniężny junior

[[Image:Pomnik_w_Olsztynie.jpg |thumb|right|300px| Pomnik Seweryna Pieniężnego w Olsztynie<br>Źródło:http://olsztyn.wm.pl/]] 
[[Image: 71_Rocznica.jpg|thumb|right|300px| Uroczystości rocznicowe<br>Źródło:http://olsztyn.wm.pl/]]
[[Image:pieniezny tabl.jpg|thumb|right|300px|Olsztyńska tablica upamiętniająca postać Pieniężnego<br>Źródło: Archiwum [[Andrzej Cieślak|Andrzeja Cieślaka]]]]

(1890 - 1940) - działacz narodowy, wydawca, redaktor i publicysta<br> 

== Rodzina<br>  ==

Urodzony 25 lutego 1890 r. w [[ewim:Olsztyn|Olsztynie]]. Był synem [[Seweryn Pieniężny senior|Seweryna Pieniężnego]], (współwydawcy "Gazety Olsztyńskiej") i Joanny z Liszewskich. Kształcił się w prywatnej szkole księdza [[ewim:Walenty Barczewski|Walentego Barczewskiego]] ([[ewim:Brąswałd|Brąswałd]]) oraz w olsztyńskim gimnazjum. Jego stryj, [[Władysław Pieniężny]], dzięki swojemu własnemu doświadczeniu (redaktor  [[Gazeta Olsztyńska|„Gazety Olsztyńskiej”]] w latach 1905-1914), pomagał mu w przysposobieniu do zawodu redaktora. W 1920 r. zawarł małżeństwo z [[Wanda Pieniężna|Wandą Dembińską]], która pracowała w Konsulacie RP w Olsztynie, angażowała się również w działalność kulturalno-oświatową, tworzyła koła Kobiet Polek, była także sekretarzem [[ewim:Polsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne w Olsztynie|Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego w Olsztynie]]. Doczekali się czwórki dzieci - Konstantego, Ewy, Marii i Haliny. Ich dom był wzorem dla miejscowych Polaków.<br> 

== Działalność<br>  ==

Miał nieocenione zasługi dla zachowania polskiej tożsamości narodowej na [[ewim:Warmia|Warmii]]. Był regionalnym działaczem społecznym i oświatowym, dziennikarzem i samorządowcem, nieodmiennie popularyzującym idee świadomości narodowej oraz zachowania czystości języka. W roku 1910 Seweryn Pieniężny został sekretarzem w Zarządzie [[ewim:Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe "Zgoda" w Olsztynie|Polsko-Katolickiego Towarzystwa Ludowego "Zgoda" w Olsztynie]]. Podczas I wojny światowej wcielony do wojska, przebywał na froncie zachodnim. 

W roku 1918 przejął wydawnictwo „Gazety Olsztyńskiej”,  dokonując jej znaczącej rozbudowy. Był zastępcą 
przewodniczącego Komisji Plebiscytowej ( 11 lipca 1920 r.) i jedną z niewielu osób, które nie opuściły Prus Wschodnich po klęsce Plebiscytu. Podtrzymywał tradycję, kulturę, mowę i oświatę polską na terenie Niemiec. Należał też do ścisłego kierownictwa IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech. Przejął dodatkowo wydawnictwo, zlikwidowanego w Ortelsburgu ([[ewim:Szczytno|Szczytno]]) „Mazura”.<br> 

== Wydawnictwa<br>  ==

Od połowy lat dwudziestych wydawał czasopisma dla ludności pochodzenia mazurskiego, m.in.: „[[Mazurski Przyjaciel Ludu]]”, „[[Głos Ewangelijny]]”, „[[Kalendarz dla Mazurów]]”, a także najbardziej znane powieści Henryka Sienkiewicza oraz prozę Marii Rodziewiczówny. Pisał felietony w gwarze warmińskiej - „Kuba spod Wartemborka gada” i zamieszczał w "Gazecie Olsztyńskiej". Krytykował w nich niemiecki nacjonalizm. Z tego powodu spotykały go represje ze strony władz niemieckich (Pieniężny miał w tym czasie trzy procesy sądowe), przeprowadzane pod pretekstem „tendencyjnego przedstawiania sytuacji Polaków na Warmii”. W latach 1918-1939 drukarnia Pieniężnych opublikowała 47 książek, broszur i ulotek propagandowych, dzięki Pieniężnemu „Gazeta Olsztyńska” była jedynym polskojęzycznym czasopismem, które utrzymało się na rynku, aż do 1 września 1939r.<br>

== Aresztowanie i tragiczna śmierć<br>  ==

1 września 1939 r., do siedziby „Gazety Olsztyńskiej” wkroczyło Gestapo. Bieżący numer „Gazety” został skonfiskowany, a Pieniężny aresztowany i wkrótce przewieziony do obozu koncentracyjnego w Hohenbruch koło [[ewim:Królewiec|Królewca]], gdzie 24 lutego 1940 roku został rozstrzelany wraz z [[ewim:Jan Maza|Janem Mazą]] i [[ewim:Leon Włodarczak|Leonem Włodarczakiem]].<br>

== Upamiętnienie<br>  ==

Pogrzeb Seweryna Pieniężnego odbył się w Olsztynie dopiero po ekshumacji w 1946 r. Początkowo jego szczątki spoczęły na cmentarzu św. Jakuba, potem zostały przeniesione do rodzinnego grobu na cmentarzu komunalnym przy ul. Poprzecznej. Na jego część, po 1945 r. jedna z olsztyńskich ulic (Wilhelmstrasse) zmieniała nazwę na Seweryna Pieniężnego. W 1947 r. miasto Melzak otrzymało nazwę [[ewim:Pieniężno|Pieniężno]]. W 1964 r. wystawiono Pieniężnemu pamiątkowy kamień w Olsztynie, a budynek drukarni i redakcji „Gazety Olsztyńskiej”, demonstracyjnie zburzony przez Niemców w listopadzie 1939 r., został zrekonstruowany w latach 1989-1992.<br> 

==Multimedia==
<youtube>XDoJpSybWqM</youtube>

== Źródła<br>  ==

1.Słownik Warmii /Jan Chłosta. –  Olsztyn : Littera, 2002, str. 257–258.<br>
2.Ludzie Olsztyna / Jan Chłosta. – Olsztyn : Posłaniec Warmiński, 2003.<br>
3.Kuba spod Wartemborka gada. Felietony Seweryna Pieniężnego drukowane w "Gazecie Olsztyńskiej", wstęp i oprac. Jan Chłosta, Olsztyn 1989.<br>

[[Category:1801-1918|Pieniężny, Seweryn junior]]
[[Category:1919-1944|Pieniężny, Seweryn junior]]
[[Category:Wydawcy|Pieniężny junior,Seweryn]]
[[Category:Działacze społeczni|Pieniężny junior,Seweryn]]
[[Category:Dziennikarze i publicyści|Pieniężny, Seweryn junior]]
[[Category:Olsztyn|Pieniężny, Seweryn junior]]
[[Category:Prusy Wschodnie|Pieniężny, Seweryn junior]]
[[Category:Wielkie postaci Warmii i Mazur|Pieniężny, Seweryn junior]]