Tekst źródłowy strony Kościół pw. św. Kosmy i św. Damiana w Świątkach

Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w połowie XIX wieku. 

==Lokalizacja==
Kościół został wybudowany na terenie wsi [[ewim:Świątki |Świątki]] (niem. Heiligenthal). Jest to wieś gminna położona w [[ewim:Powiat olsztyński| powiecie olsztyńskim]]. 

==Historia==
Wieś określana była mianem parafialnej już w 1365 roku. Pierwszy kościół gotycki z XIV wieku konsekrowany był u schyłku tegoż stulecia przez biskupa warmińskiego [[ewim:Henryk III Sorbom |Henryka III Sorboma]] ku czci św. Kosmy i św. Damiana. Świątynia została rozebrana w połowie XIX wieku. Na jej miejscu wzniesiono nową budowlę w latach 1855-1856, którą konsekrowano w 1871 roku. 

==Opis==
Jest to budowla orientowana, jednolita, wzniesiona w stylu neogotyckim, murowana z cegły, jednonawowa z wydzielonym wielobocznym prezbiterium. Korpus nawowy opięty został szkarpami. W ścianach umieszczono ostrołukowe okna, zwieńczone arkadowymi fryzami. Od strony zachodniej do korpusu przylega bardzo szeroka, niska, kwadratowa wieża, nadbudowana ośmioboczną wieżyczką z hełmem ostrosłupowym i zwieńczona w narożach sterczynami. Jej wnętrze nakrywa strop belkowany. W prezbiterium zastosowano sklepienie żebrowe. Kościół otoczony jest kamiennym murem z ceglanymi bramkami z 1864 roku. W obrębie kościelnego cmentarza znajduje się barokowa kapliczka z XVIII wieku i dawna gotycka chrzcielnica granitowa. 

==Wyposażenie==
Wystrój wnętrza jest jednolity i neogotycki. W tym stylu wykonana została ambona, chór i ławy. W ołtarzu głównym umieszczono obrazy: Matki Bożej Niepokalanie Poczętej (w centralnym miejscu), św. Kosmy i św. Damiana, a także Matki Boskiej Ostrobramskiej (po 1945 roku). W lewym ołtarzu bocznym znajduje się obraz św. Józefa z Dzieciątkiem, natomiast w łuku tęczowym krucyfiks, zapewne barokowy z przełomu XVII i XVIII wieku. Najcenniejszym zabytkiem jest dzwon z 1498 roku, posiadający napis gotycką minuskułą i gmerk ludwisarza. Z poprzedniego kościoła przeniesiono granitową kropielnicę oraz kilka cennych zabytków sztuki złotniczej w tym m.in.:
*kielich z 1747 roku, wykonany przez złotnika olsztyńskiego [[ewim:Jan Geese |Jana Geese]], 
*kielich z pateną wykonany prawdopodobnie w latach 1752-1764 przez złotnika gdańskiego, Krzysztofa Turka, 
*naczynie na oleje święte z 1685 roku, 
*lampka wieczna oraz kadzielnica i łódka z 1747 roku, wykonane przez Johana Lehnerta z Gdańska. 

==Zobacz też==
*[[ewim:Parafia pw. św. Kosmy i św. Damiana w Świątkach|Parafia pw. św. Kosmy i św. Damiana w Świątkach]]
*[[ewim:Henryk III Sorbom |Henryk III Sorbom]]
*[[ewim:Jan Geese |Jan Geese]]

==Bibliografia==
#Chrzanowski, Tadeusz: ''Przewodnik po zabytkowych kościołach Północnej Warmii'' / Tadeusz Chrzanowski. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1978. – S. 162-163. 
#''Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej''. Tom 1 / red. Bronisław Magdziarz. – Olsztyn : Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999. – S. 286-287. 
#Piskorska, Józefa: ''Złotnictwo sakralne na Warmii w okresie baroku''. Cz. II, Ilustrowany katalog zachowanych dzieł / Józefa Piskorska. – Olsztyn : Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2007. – S. 115. 
#Skurzyński, Piotr: ''Warmia i polskie Dolne Prusy: przewodnik turystyczny'' / Piotr Skurzyński. – Gdynia : Wydawnictwo Region, 2012. – S. 89. 

==Linki==
*''Świątki: neogotycki kościół św. św. Kosmy i Damiana (1855-1856)'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/4251,swiatki-neogotycki-kosciol-sw--sw--kosmy-i-damiana-(1854-1856).html www.polskaniezwykla.pl] [dostęp 11.12.2013 r.]


[[Category:Kościoły i kaplice]]

[[Category:Powiat olsztyński]]
[[Category:Świątki (gmina wiejska)]]
[[Category:1801-1918]]