Tekst źródłowy strony Kościół pw. Świętego Krzyża i Matki Boskiej Bolesnej w Międzylesiu

[[Image:Miedzyl.jpg|thumb|right|250px|© Mirosław Garniec]]
[[Image: kosciol_krzyza_miedzylesie_1a.jpg|thumb|right|250px| Fot. Mieczysław Kalski ]]
[[Image: kosciol_krzyza_miedzylesie_2a.jpg|thumb|right|250px| Fot. Mieczysław Kalski ]]
[[Image: kosciol_krzyza_miedzylesie_3a.jpg|thumb|right|250px| Fot. Mieczysław Kalski]]
Zabytek architektury sakralnej wzniesiony w pierwszej połowie XVIII wieku. 

==Lokalizacja==
Założenie pielgrzymkowe wybudowano na terenie [[ewim:Międzylesie|Międzylesia]] (niem. Schönwiese). Wieś położona jest w [[ewim:Powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[ewim:Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska) |gminie Dobre Miasto]].

==Historia==
Pierwsza kaplica o nieznanej formie została zbudowana na miejscu znieważenia krucyfiksu, które wydarzyło się w 1713 roku. Wzniesiono ją w latach 1722-1723 z fundacji biskupa [[ewim:Teodor Andrzej Potocki |Teodora Andrzeja Potockiego]]. Twórcą projektu był [[ewim:Jan Krzysztof Reimers |Jan Krzysztof Reimers]]. Po zakończeniu budowy biskup poświęcił nowe sanktuarium (21 sierpnia 1722 roku), a 18 kwietnia 1723 roku konsekrował ją czci Znalezienia Krzyża Świętego. Wkrótce zaczęto rozważać plan wybudowanie w tym miejscu dużego kościoła. Pierwsze projekty pojawiły się w 1749 roku. Ostatecznie budowlę wzniesiono w latach 1752-1753. W 1755 roku dobudowano boczne wieżyczki. Do 1775 roku powstało obejście wokół kościoła w formie czterech narożnych kaplic, połączonych murem. Wówczas też biskup [[ewim:Ignacy Krasicki |Ignacy Krasicki]] dokonał konsekracji świątyni, nadając jej tytuł Świętego Krzyża i Matki Boskiej Bolesnej. W czasie działań wojennych w 1945 roku jedna z kaplic została zniszczona. 

==Opis==
Kościół zbudowano w stylu barokowym z kamienia i cegły. W fasadzie, oprócz drzwi wejściowych, są cztery okna. Jej trójkątny dzwonkowaty szczyt wieńczy kuty krzyż. Po obu stronach dobudowano ośmioboczne, smukłe wieżyczki, zakończone chorągiewkami z datą 1722. Od strony południowej znajduje się nieco węższa od korpusu zakrystia. Na jej szczycie znajduje się murowana wieżyczka na sygnaturkę, a na ścianie zainstalowano zegar słoneczny. Wnętrze kościoła jest jednonawowe. Przykrywa je sklepienie kolebkowe.

==Wyposażenie==
Najcenniejszym zabytkiem znajdującym się w świątyni jest późnogotycka figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z około 1520 roku. Ołtarz główny został wykonany około 1780 roku i pochodzi z warsztatu [[ewim:Chrystian Bernard Schmidt |Chrystiana Bernarda Schmidta]] z Reszla. W ołtarzu głównym centralne miejsce zajmuje krucyfiks z pierwszej połowy XVII wieku – przypuszczalnie ten sam, który został znieważony. Po bokach znajdują się figury Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty. Nieco wyżej umieszczono kolisty obraz Chrystusa, a nad nim Oko Opatrzności (współczesne). W kościele znajdują się dwa ołtarze boczne. W pierwszym znajduje się obraz św. Michała Archanioła (po lewej stronie), w drugim obraz Matki Boskiej (po prawej). Klasycystyczna ambona przy prawej ścianie przykryta została baldachimem, na którym stoi Mojżesz z tablicami przykazań Bożych. Przed amboną umieszczony został obraz Matki Boskiej, a bliżej chóru Matki Boskiej Różańcowej z Dzieciątkiem, ukazującej się św. Dominikowi.

==Ciekawostki==
*W przeszłości do kaplicy, a następnie do kościoła, udawały się pielgrzymki z okazji dorocznych świąt i odpustów ku czci Znalezienia (3 maja) i Podwyższenia Krzyża Świętego (14 września). 
*Na podwórzu kościoła zachowały się groby dawnych mieszkańców Międzylesia, w tym proboszcza [[ewim:Paul Tischner|Paula Teschnera]]. 
*Na dziedzińcu znajduje się murowana kapliczka z barokową rzeźbą św. Heleny z drugiej ćwierci XVII wieku.

==Zobacz też==
*[[ewim:Teodor Andrzej Potocki |Teodor Andrzej Potocki]]
*[[ewim:Jan Krzysztof Reimers |Jan Krzysztof Reimers]]
*[[ewim:Ignacy Krasicki |Ignacy Krasicki]]
*[[ewim:Chrystian Bernard Schmidt |Chrystian Bernard Schmidt]]

==Bibliografia==
#Kopiczko, Andrzej: ''Porta Domini: kościoły jubileuszowe i sanktuaria Świętego Krzyża w archidiecezji warmińskiej'' / Andrzej Kopiczko. – Olsztyn : „Posłaniec Warmiński”, 2002. – S. 125-129. 
#Rzempołuch, Andrzej: ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'' / Andrzej Rzempołuch. – Olsztyn : Wydawnictwo Remix, 1992. – S. 78. 
#''Sanktuaria Archidiecezji Warmińskiej'' / pod red. Janiny Bosko, Jacka Macieja Wojtkowskiego. – Olsztyn : Agencja Wydawnicza „Remix”, 2009. – S. 69-76. 

==Linki==
*Grabowski, Andrzej: ''Międzylesie: Kościół Świętego Krzyża i Matki Boskiej Bolesnej'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://naszawarmia.pl/62526,Miedzylesie-Kosciol-Swietego-Krzyza-i-Matki-Boskiej-Bolesnej.html#axzz2iWSupUmP www.naszawarmia.pl] [dostęp 24.10.2013 r.]


[[Category:Kościoły i kaplice]]

[[Category:Powiat olsztyński]]
[[Category:Dobre Miasto (gmina miejsko-wiejska)]]
[[Category:1701-1800]]