Tekst źródłowy strony Epitafium rodziny pastora Sartoriusa z kościoła ewangelickiego w Rydzewie

[[Image: epitafium_sartorius_rydzewo.jpg|thumb|right|250px|Źródło: ''Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku'', Olsztyn 1978, il. 94.]]

XVIII-wieczny zabytek sztuki malarskiej z [[Kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Rydzewie|kościoła ewangelickiego w Rydzewie]] koło [[ewim:Giżycko|Giżycka]].

==Historia==
Portret epitafijny rodziny Sartorius z Rydzewa datuje się na 1710 rok. Namalowany został przez nieznanego z nazwiska malarza miejscowego. Jest jednym z licznych dzieł upamiętniających ofiary epidemii dżumy z lat 1708-1711, która nawiedziła [[ewim:Warmia|Warmię]] i [[ewim:Mazury|Mazury]]. Fundatorem epitafium był Jan Sartorius, proboszcz parafii w Rydzewie w latach 1672-1716, wcześniej rektor szkoły w [[ewim:Giżycko|Giżycku]]. Po przekształceniu w 1945 roku świątyni ewangelickiej w Rydzewie na [[Kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Rydzewie|kościół katolicki pw. św. Andrzeja Boboli]] obraz Sartoriusa przeniesiono do plebanii.<ref>A. Wakar, T. Willan, ''Giżycko. Z dziejów miasta i powiatu'', Olsztyn 1966. Cyt. za: [http://www.plewako.pl/zjazd/wakar.htm www.plewako.pl]</ref> Stamtąd w 1960 roku został przekazany do [[Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie|Muzeum Mazurskiego w Olsztynie]] (obecnie Muzeum Warmii i Mazur), gdzie znajduje się do dziś.

==Opis==
Portret wykonano techniką olejną na desce. Praca ma wymiary 157 x 115 cm. Obraz poddano zabiegom konserwatorskim w 1965 roku. Dzieło nosi także tytuł ''Opłakiwanie''.

==Charakterystyka==
Epitafium należy do grupy dzieł z terenu Prus Książęcych, które reprezentują swoisty, nieco ludowy charakter artystyczny, o określonych zasadach kompozycyjnych i stylistycznych. Portret epitafijny z Rydzewa stanowi przykład wykorzystywania malarstwa w środowisku duchownych ewangelickich, do schematycznego, ale symbolicznego i głęboko emocjonalnego przekazu. Na obrazie artysta przedstawił pastora ewangelickiego – Jana Sartoriusa z żoną oraz siedmiorgiem dzieci, które zmarły na dżumę w ciągu jednego tygodnia w październiku 1710 roku. Obraz wypełniony jest szerokim otokiem ze stylizowanych liści i czerwonych pączków, wśród których, w górnym prześwicie widnieje wiersz napisany przez pogrążonego w żałobie ojca. Tekst w języku polskim brzmi:
<br>
<br>
O zwiednieliście moie mile Dziatki,<br>
Jak lecie zwiedną wysmienite kwiatki!<br>
Lecz zakwitniecie z weselem, z radością,<br>
Gdy Was Bóg wzbudzy swoią Wszechmocnością,<br>
Tak się smetni Rodzice gdy siedmioro dziatek<br>
w siedmiu Dniach, more umarło,<br>
wesołe zmartwychwstanie cieszyły.
<br>
<br>
M.Joan Sartorius etcbr<br>
Per XXXIX Laus Deo Annos Pastor<br>
Rydzew Anno 1710 D: 19 Octob.
<br>
<br>
Nad tekstem niemieckim, zaczynającym się od słów: „Dei Gloria” widoczne są znaki kabalistyczne, którymi zapewne starał się pastor zapewnić dzieciom nieśmiertelność.
W dolnym otoku liści znalazła się scena z Chrystusem Ukrzyżowanym, ukazanym na tle zachmurzonego nieba i czerwonych prześwitów zachodzącego słońca. Pod krzyżem ukazani zostali klęczący i modlący się członkowie rodziny Sartorius - z lewej ojciec i dwaj synowie, z prawej matka i pięć córek. Obraz utrzymany jest w ciemnych tonach zieleni. Pastor i jego żona ubrani są w ciemne stroje, natomiast ich siedmioro dzieci w białe szatki symbolizujące czystość i niewinność. Znaczenie symboliczne ma też wyróżniający się na ciemnym tle jasny krzyż i ciało Chrystusa, a także czaszka i piszczele pod krzyżem. Twarze postaci są wyraźnie uproszczone, wręcz prymitywistyczne, choć wykazują rodzinne podobieństwo (ciemne oczy i duże niekształtne nosy), ale i znamiona cech indywidualnych. W tle sceny ukazana został panorama z budynkami i drzewami.

==Przypisy==
<references/>

==Zobacz też==
*[[Kościół pw. św. Andrzeja Boboli w Rydzewie]]
*[[Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie]]

==Bibliografia==
#Celińska Elżbieta, Wróblewska Kamila: ''Nad ikonografią polskich pastorów ewangelickich z terenu Mazur'' / E. Celińska, K. Wróblewska // „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”. - 1969, nr 4, s. 493-496.
#''Dawny portret dziecka ze zbiorów polskich''. - Olsztyn : Muzeum Warmii i Mazur, 1976. - S. 23-24. 
#Flis, S.: ''Dżuma na Mazurach i Warmii w latach 1708-1711'' / S. Flis // „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”. - 1960, nr 4, s. 499.
#Wróblewska, Kamila: ''Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku'' / Kamila Wróblewska. - Olsztyn : Pojezierze, 1978. - S. 18-19, 47, il. 94.

[[Category:Malarstwo]]
[[Category:Obrazy]]
[[Category:Historia kultury]]
[[Category:Powiat giżycki]] 
[[Category:Miłki (gmina wiejska)]]
[[Category:1701-1800]]