Tekst źródłowy strony Epitafium Piotra Dohny i Katarzyny Czemówny


Zabytek sztuki malarskiej o charakterze sakralnym, pochodzący z około 1600 roku.

==Historia==
Obraz został namalowany około 1600 roku przez [[ewim:Jan Henneberger|Jana Hennebergera]] (zmarłego w 1601 roku), artystę urodzonego w [[ewim:Miłomłyn|Miłomłynie]] w rodzinie pastora i historyka Kacpra Hennebergera, związanego z dworem królewskim w [[ewim:Królewiec|Królewcu]], twórcę specjalizującego się w malowaniu herbów oraz epitafiów, m.in. dla rodów arystokratycznych, w tym Dohnów. Późnorenesansowe epitafium rodziny Dohnów z [[ewim:Morąg|Morąga]] obecnie stanowi eksponat w zbiorach [[Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie |Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie]].

==Opis==
Obraz wykonany został techniką olejną na desce. Dzieło ma wymiary: 232 x 178 cm. Poddane zostało zabiegom konserwatorskim pod koniec lat 70-tych XX wieku. Prace przeprowadziła olsztyńska konserwatorka i muzealnik [[Maria Teresa Then-Mączkowska]]. W 1974 roku obraz został prześwietlony promieniami rentgena, które wykazało, że w 1553 roku epitafium poświęcone było wyłącznie Piotrowi Dohnie. Wówczas tekst panegiryczny, okolony herbami rodzinnymi, dotyczył wyłącznie seniora rodu. Około 1600 roku epitafium zostało przemalowane, a oprócz żony i dzieci dodano także panoramę miasta i wizerunek Trójcy Świętej. Inicjatorami przemalowania byli dwaj synowie Piotra - najstarszy Achacy i najmłodszy Fabian. 

==Charakterystyka==
Portret przedstawia rodzinę Piotra i Katarzyny Dohnów z [[ewim:Morąg|Morąga]] na tle panoramy [[ewim:Morąg|Morąga]] i sceny przedstawiającej Boga Ojca podtrzymującego Chrystusa. Panoramę Morąga stanowi kompozycja szarych i ciemnougrowych budowli oraz drzew. Widok malowany był zza rozlewisk otaczających wówczas miasto od strony zachodniej. Od lewej widoczne są: nowa siedziba rodu - [[Pałac Dohnów w Morągu|"Zameczek"]], wieża [[Kościół pw. św. Piotra i Pawła w Morągu|kościoła]], fragment zabudowy miasta, spichrze i sylweta [[Zamek w Morągu|zamku]], wcześniejszej siedziby Dohnów. Na epitafium zachowała się także nieistniejąca od 1616 roku główna wieża zamkowa, górująca nad miastem. U dołu obrazu po lewej stronie ukazani zostali klęczący męscy członkowie rodu: Piotr Dohna (1480-1533) – senior rodziny a następnie jego siedmiu synów: 
*Achacy (1533-1601) – miłośnik sztuki, muzyki i literatury, student z Królewca i Wittenbergi, luteranin
*Henryk (1534-1563) – żołnierz walczący u boku Zygmunta Starego, poległy w wieku 29 lat w bitwie o Inflanty
*Fryderyk (1536-1564) – zmarły w Szwecji
*Krzysztof (1539-1584) – dostojnik duński
*Jan (1545-1565) – dostojnik duński
*Albrecht - zmarły w wieku 15 lat
*Abraham (1542-1569) - zamieszkały na stałe we Francji
*Fabian (1550-1621) - najmłodszy i najdłużej żyjący, wyznawca kalwinizmu, założyciel kościoła kalwińskiego na zamku w Morągu.
Z prawej strony namalowana została małżonka Piotra Dohny – Katarzyna Czema (około 1520-1558) z córką Zofią. Wszystkie postacie ubrane są w ciemnoszare stroje z białymi dodatkami. Widniejąca nad członkami rodziny scena wypełniająca większą część obrazu wzorowana była na grafice Albrechta Dürera. Bóg Ojciec przedstawiony został jako siwowłosy starzec w mocno udrapowanych szatach i zielonym płaszczu podbitym czerwienią. Ciało Chrystusa namalowano w biało-szarej karnacji. Widniejące po bokach sceny aniołów artysta przedstawił jako postacie o wielobarwnych skrzydłach w szatach złocistych, czerwonych i zielonkawych. U dołu obrazu widnieje natomiast tablica, w której umieszczono w trzech kolumnach łaciński tekst epitafium. 

==Ciekawostki==
*W [[Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie| Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie]] znajdują się dwa portrety małżonków pochodzące z [[Pałac w Markowie|pałacu w Markowie]]: [[Portret Katarzyny Czemy z pałacu w Markowie|portret Katarzyny Czemy]] i [[Portret Piotra Dohny z pałacu w Markowie|wizerunek Piotra Dohny]].

==Bibliografia==
#Wróblewska, Kamila: ''Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku'' / Kamila Wróblewska. - Olsztyn : Pojezierze, 1976. - S.11-12, 30, il. 25. 
#Wróblewska, Kamila: ''Renesansowe epitafium Piotra Dohny i Katarzyny Czemówny'' / Kamila Wróblewska // „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”. – 1972, nr 4, s. 491-506. 
#Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław: ''Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach'' / Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec. - Olsztyn : Studio ARTA, 2006. - S. 269-271. 

[[Category:Malarstwo]]
[[Category:Obrazy]]
[[Category:Historia kultury]]
[[Category:Powiat ostródzki]] 
[[Category:1601-1700]]