Tekst źródłowy strony Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie

[[Image:Braniewo.jpeg|thumb|right|550px|Bazylika pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej<br> Fot. Janusz Gerszberg]]

[[Image: Bazylika braniewo.JPG|thumb|right|300px| Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie <br>Źródło: commons.wikimedia.org]] 

Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie (1343-1442) - jeden z najpiękniejszych kościołów [[ewim:Warmia|Warmii]]

==Historia <br>  ==



Położone  nad [[ewim:Rzeka Pasłęka|rzeką Pasłęką]] [[ewim:Braniewo|Braniewo]] powstało ok. 1240 r. Jest najstarszym miastem warmińskim i pierwszą siedzibą [[ewim:biskupi warmińscy|biskupów warmińskich]] oraz [[ewim:kapituła warmińska|kapituły warmińskiej]]. W 1370 r. przeniesiono ją do [[ewim:Orneta|Ornety]], a później do [[ewim:Lidzbark Warmiński|Lidzbarka Warmińskiego]]. 

Bazylika pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie to kościół gotycki, ceglany, trójnawowy, halowy, budowany na planie prostokąta o wymiarach 41m x 25m, z wydzielonym prezbiterium. Jego trójnawowe wnętrze tworzy dziesięć ośmiokątnych, masywnych filarów, ustawionych w dwóch rzędach. 

Kościół budowano etapami, w latach 1343-1442. Stoi on prawdopodobnie na miejscu najstarszego znanego drewnianego kościółka warmińskiego. W roku 1381 kościół był już przykryty dachem i miał przeszklone okna.
Początkowo zamierzano realizować koncepcje architektoniczną pseudobazyliki, od której odstąpiono na rzecz układu halowego. 

Wieże wybudowano w 1420 roku, a w 1425 pojawił się na niej zegar. 
W latach 40-tych zamknięto trójnawowe wnętrze świątyni sklepieniem gwiaździstym. Ponownie częściowo je odtworzono po pożarze 1480 roku. 

Podczas wojny pruskiej wieża  kościoła została uszkodzona. Została odbudowana w 1536 roku na nowo przez mistrza Niklisa z Ornety. Gruntownego odnowienia kościoła dokonano w latach 1890-1893.

Bazylika została spalona w 1945 roku. Ocalały tylko filary, fragmenty ścian i wieży. Kościół pozostawał w ruinie aż do roku 1979. 

Dzięki staraniom biskupów warmińskich, ruiny kościoła wróciły w posiadanie diecezji. Pozwoliło to w 1979 r. na rozpoczęcie odbudowy i odrestaurowanie świątyni, które to zadanie Kuria Biskupia zleciła księdzu [[ewim:Tadeusz Brandys|Tadeuszowi Brandysowi]]. 

Dzisiaj nazywają w Braniewie księdza prałata Tadeusza Brandysa Wielkim Budowniczym. Od 1982 r. znowu odprawiane są w niej nabożeństwa. W pokrywanie kosztów odbudowy kościoła włączyli się także katolicy niemieccy, żyjący na tym terenie do 1945 r.
W 2001 roku kościół św. Katarzyny w Braniewie otrzymał tytuł i godność Bazyliki Mniejszej.

== Zabytki wnętrza <br>  == 

[[Image: Sklepienie braniewo.jpg|thumb|right|350px| Sklepienie  bazyliki <br>Źródło:commons.wikimedia.org]] 
[[Image: Braniewo_bazylika_penataptyk_jpg-seo.jpg|thumb|left|500px|Zabytkowy penaptyk <br> Źródło:commons.wikimedia.org]]

Obecnie w prezbiterium znajduje się marmurowy krzyż z mosiężną postacią Chrystusa. Po jego lewej stronie figura Matki Bożej Fatimskiej i obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej – patronki kościoła.

W nawie lewej przy ścianie znajduje się figura Chrystusa stojącego na kuli ziemskiej, w kaplicy po lewej stronie obejrzeć można ołtarz Matki Boskiej Różańcowej i  trzy rzeźby: Matki Boskiej Różańcowej, św. Dominika i św. Franciszka z Asyżu. 

Nawę boczną prawą zdobią trzy obrazy: św. Katarzyny z 1803, obraz Ukrzyżowania i obraz  św. Andrzeja Boboli. Z tej nawy  jest zejście do podziemi  - do kaplicy bł. [[ewim:Regina Prottman|Reginy Prottman]]. 

Regina Prottman  urodziła się w Braniewie w roku 1552 i była założycielką i pierwszą przełożoną Zgromadzenia Sióstr Katarzynek w Braniewie. Decyzję ustanowienia jej Patronką Braniewa powzięła Rada Miejska ustawą z dnia 28 czerwca 2000 roku. Pomnik bł. Reginy Prottman, patronki miasta Braniewa umiejscowiony jest nieopodal Bazyliki.

Niegdyś w kościele znajdowały się cenne zabytki, do których zaliczyć trzeba:
*późnogotycki poliptyk w typie ołtarzy antwerpskich, znajdujący się w kaplicy „Ostatniej Wieczerzy”,
*malowany tryptyk z 1485 roku ufundowany przez kanonika Tomasza Wernera w kaplicy „Matki Boskiej”
*[[Ołtarz Świętego Krzyża z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie|ołtarz Świętego Krzyża]], wykonany w warsztacie [[ewim:Jan Chrystian Schmidt |Jana Chrystiana Schmidta]] w [[ewim:Reszel |Reszlu]].
*[[Płyta nagrobna biskupa Legendorffa z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie|późnogotycka płyta nagrobna biskupa Legendorfa]] (zm. 1467), ufundowana w 1494 roku przez biskupa [[ewim:Łukasz Watzenrode|Łukasza Watzenrode]]. Obecnie znajduje się w zbiorach [[Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie]]. 

W Braniewie kardynał [[ewim:Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]] założył w 1565  słynne [[ewim:Collegium Hosianum w Braniewie|Collegium Hosianum]]. Uczęszczał do niego w latach 1606-1611 [[ewim:Andrzej Bobola|św. Andrzej Bobola]], męczennik, patron Polski. [[ewim:Akademia Braniewska|Akademia Braniewska]] (dawne Liceum Hosianum) z roku 1912 przetrwała do ostatniej wojny.

== Multimedia<br>  ==
<youtube>zqvY74JJXGs</youtube>

==Zobacz też==
*[[Kościół pw. Świętego Krzyża w Braniewie]]
*[[Ołtarz Świętego Krzyża z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie]]
*[[Płyta nagrobna biskupa Legendorffa z kościoła pw. św. Katarzyny w Braniewie]]
*[[ewim:biskupi warmińscy|biskupi warmińscy]]
*[[ewim:kapituła warmińska|kapituła warmińska]]
*[[ewim:Tadeusz Brandys|Tadeusz Brandys]]
*[[ewim:Łukasz Watzenrode|Łukasz Watzenrode]]
*[[ewim:Paweł Legendorf|Paweł Legendorf]]
*[[ewim:Regina Prottman|Regina Prottman]]
*[[ewim:Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]]
*[[ewim:Collegium Hosianum|Collegium Hosianum]]
*[[ewim:Akademia Braniewska|Akademia Braniewska]]
*[[ewim:Jan Chrystian Schmidt |Jan Chrystian Schmidt]]

==Bibliografia<br>  == 

1. Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, Tom I Święta Warmia, praca zbiorowa pod red. ks. Bronisława Magdziarza, Olsztyn 1999. <br>
2. M. Borzyszkowski, A. Kopiczko, J. Wojtkowski, Słownik biograficzny kapituły warmińskiej, Olsztyn, 1996. <br>
3. J. Chłosta, Słownik Warmii (historyczno-geograficzny), Olsztyn 2002. <br>
4. J. Obłąk, Historia diecezji warmińskiej, Olsztyn 1959. <br>
5. K. Wróblewska, Malarstwo Warmii i Mazur od XV do XIX wieku, Olsztyn 1978<br>
6. http://mapa.targeo.pl <br>
7. http://www.polskiekrajobrazy.pl<br>

[[Category:Kościoły i kaplice]]
[[Category: Powiat braniewski|Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie]]
[[Category: Braniewo|Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie]]
[[Category: 1301-1400|Bazylika Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Braniewie]]