Tekst źródłowy strony Pałac w Ponarach

[[Image: palac_ponary_1.jpg|thumb|right|250px|Źródło: [http://www.lot.mazury.pl/archiwa/1554 www.lot.mazury.pl] ]]
[[Image: palac_ponary_2.jpg|thumb|right|250px| Fot. Viola Czyżewska. 2010 rok <br>Źródło: [http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/6945/Ponary_/ www.polskiezabytki.pl] ]]
[[Image: palac_ponary_4.jpg|thumb|right|250px| Wnętrze, schody.<br>Źródło: [http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?p=92780 www.marienburg.pl] ]]

Zabytek architektury wzniesiony pod koniec XVII wieku. 

==Lokalizacja==
Rezydencja ziemska została wybudowana na terenie wsi [[ewim:Ponary|Ponary]] (niem. Ponarien), na północno-wschodnim brzegu [[ewim:Jezioro Narie|jeziora Narie]], w otoczeniu parku i zabudowań gospodarczych. Wieś położona jest w [[ewim:Powiat ostródzki| powiecie ostródzkim]], w [[ewim:Miłakowo (gmina miejsko-wiejska)| gminie Miłakowo]].

==Historia==
Dobra ziemskie istniały w tym miejscu już w 1334 roku. W XVI wieku były one w posiadaniu rodziny Behrenreuter, a w XVII Schoultz von Ascherade. Prawdopodobnie z tego okresu pochodził pierwszy, murowany dwór. W końcu XVII wieku majątek nabył Friedrich von der Groeben. Odtąd, aż do 1945 roku znajdowała się tu jedna z siedzib jego rodziny. Obecny pałac został wybudowany pod koniec XVII wieku i powstał w wyniku rozbudowy wcześniejszego późnogotyckiego dworu obronnego, którego pozostałością są trzy sale na parterze ze sklepieniami krzyżowymi i kolebkowymi. Niedługo później do pałacu dobudowano oficynę od północy. W połowie XIX wieku utworzono wokół park krajobrazowy według projektu Johanna Larassa. W tym czasie miała tez miejsce kolejna przebudowa. Zmieniono dach, a dotychczas boczną elewację od wschodu przekształcono we frontową, przebijając przejście i dobudowując obszerny, niski taras. Pałac przetrwał drugą wojnę światową. Był dwukrotnie odnawiany i przez wiele lat mieścił się w nim ośrodek wypoczynkowy jednej z toruńskich fabryk; obecnie jest własnością prywatną.

==Opis==
Jest to pałac barokowy, dwukondygnacyjny, murowany z cegły i otynkowany. Wzniesiono go na planie prostokąta, z płytkimi ryzalitami na osi elewacji wzdłużnych, zdobionymi pilastrami. W ścianach umieszczono prostokątne okna w obwódkach gzymsowych. Korpus zwieńczono dachem czterospadowym, a przybudówki dwuspadowym, krytym dachówką. Od strony wschodniej znajduje się obszerny, niski taras, pełniący dawniej funkcję głównego wejścia, natomiast od południowej – ażurowa altana umieszczona na tarasie ogrodowym. W elewacji północnej umieszczono herby Ernsta Wolfganga von der Groeben i jego żony z domu von Ostau z datą 1743, nad wejściem głównym – kartusz z herbami Wilhelma Arthura von der Groebena i jego żony Agnes von Kleist. z datą 1893, natomiast w elewacji południowej, nad wejściem widnieje data 1837, upamiętniająca ślub Artura von der Groeben z baronówną Augustą von Dörnberg. Z dawnego wyposażenia zachowały się jedynie piece kaflowe. 

==Ciekawostki==
*Portrety rodowe i podobizny pruskich władców zdobiące dawniej wnętrza, znajdują się obecnie w [[Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie|Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie]]. Są tam m.in. portrety [[Portret Augusty von Groeben z pałacu w Ponarach |Augusty von Groeben]], [[Portret Arthura von Groeben z pałacu w Ponarach |Arthura von Groeben]], a także ich [[Portret dzieci Augusty i Arthura von Groeben z pałacu w Ponarach| dzieci]], m.in.: [[Portret Wilhelma von Groeben z pałacu w Ponarach|Wilhelma Arthura]] i jego żony [[Portret Agnes Laury von Groeben z pałacu w Ponarach|Agnes Laury]]. 
*Do 1945 roku w pałacu znajdował się również wyjątkowy angielski [[Portret Alberta von Tettau z pałacu w Ponarach|portret Alberta von Tettau]], którego losy wiążą się z romantyczną, nieszczęśliwą historią.

==Bibliografia==
#Jackiewicz-Garniec, Małgorzata: ''Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich : dobra utracone czy ocalone? '' / Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec. – Olsztyn : Studio Wydawnicze Arta Mirosław Garniec, 2001. - S. 94-96. 
#Kowalski, Ryszard: ''Dawne siedziby szlacheckie w Małdytach i Ponarach : powiat ostródzki na starych litografiach'' / Ryszard Kowalski // „Gazeta Olsztyńska”. - 2009, nr 61, dod. „Gazeta Morąska”, nr 11, s. 8. 
#''Pałac w Ponarach nad jeziorem Narie'' // „Gazeta Olsztyńska”. - 2011, nr 180, s. 14.
#Rzempołuch, Andrzej: ''Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich'' / Andrzej Rzempołuch. - Olsztyn : Remix, 1992. – S. 88. 

==Zobacz też==
*''Ponary (Ponarien)'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/6945/Ponary_/ www.polskiezabytki.pl] [dostęp 16.02.2014 r.]
*Witos, Wiesława: ''Ponary: pałac z końca XVII wieku'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://mojemazury.pl/62614,Ponary-palac-z-konca-XVII-wieku.html#axzz2tVrKYIoA www.mojemazury.pl] [dostęp 16.02.2014 r.] 

[[Category:Pałace i dwory]]
[[Category:Miłakowo (gmina miejsko-wiejska)]]
[[Category:Powiat ostródzki]] 
[[Category:1601-1700]]