Tekst źródłowy strony Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie

[[Image: Lata 30 XX wieku.jpg|thumb|right|400px|Kościół w Chwalęcinie lata 30 XX wieku.]]
[[Image: Chwalecin.jpg‎|thumb|right|400px| Sanktuarium w Chwalęcinie<br> Źródło:commons.wikimedia.org]]
[[Image: Polichromia.JPG|thumb|right|300px|Polichromie w Sanktuarium.<br>Źródło:commons.wikimedia.org]]
[[Image: Polichr.jpg|thumb|right|300px|Całe sklepienie sanktuarium pokryte malowidłami, Źródło:http://orneta.wm.pl]]

(1720-1728) -  Najmniejsze i najbardziej zapomniane miejsce pielgrzymkowe na Warmii, potocznie nazywane „młodszym bratem” Świętej Lipki.

==Legenda „czarnego krucyfiksu” <br>  ==

To małe sanktuarium w [[ewim:Chwalęcin|Chwalęcinie]] koło [[ewim:Orneta|Ornety]] jest mniej znane od [[ewim:Gietrzwałd|Gietrzwałdu]] czy [[ewim:Święta Lipka|Świętej Lipki]], ale może zadziwić.
Od strony drogi chwalęcińskiej wygląda niepozornie, natomiast wnętrze świątyni zaskakuje przepychem późnobarokowej [[Polichromia w Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie|polichromii]], przedstawiającej legendę Krzyża Świętego, któremu kościół zawdzięcza swoją nazwę.

Słynący łaskami "czarny krucyfiks" , umieszczony w ołtarzu głównym pochodzi z około 1400 roku. Legenda mówi, że został odnaleziony w lesie Applau nad Wałszą. Aby krzyż nie uległ zbezczeszczeniu, został przeniesiony do pobliskiego Osetnika. Jednak w tajemniczych okolicznościach znalazł się on znowu w lasach nad Wałszą. Po tym wydarzeniu w uroczystej procesji przeniesiono go do Osetnika. W nocy postawiono straż przed wejściem. Mimo to, sytuacja powtórzyła się i krucyfiks zniknął. Odnaleziono go w najbliżej okolicy Chwalęcina. 

Kapituła Warmińska zdecydowała o upamiętnieniu tych niezwykłych wydarzeń. W 1570 roku zbudowano w Chwalęcinie kaplicę i tam przechowywano „czarny krucyfiks”.  Miejsce to stało się  znane wśród ludności całego komornictwa melzackiego (pieniężnieńskiego) jako słynące łaską i cudami.

==Historia kościoła <br>  ==
W latach 80 XVII wieku planowano przebudowę kaplicy. Niestety, sprzeciw proboszcza z Osetnika na wiele lat odsunął te działania. Proboszcz ten planowała przeznaczyć zebrane fundusze na odbudowę kościoła w Osetniku zniszczonego przez pożar. Za sprzeciwianie się budowie został ukarany apopleksją.
Kiedy wyraził zgodę na budowę, choroba ustąpiła. Historia ta jest jednym z 6 cudów opisanych na [[Polichromia w Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie|polichromii]] na emporach w kościele.

Kiedy przystąpiono do budowy wybuchła Wielka Wojna Północna co sprawiło, że przebudowa została przesunięta w czasie. Chwalęcin stał się jeszcze bardziej znanym miejscem, kiedy na Warmii wybuchła epidemia dżumy (1709-1711). W najcięższym okresie przybywały tu tłumy ludzi prosząc o wstawiennictwo Boskie i ocalenie przed chorobą. Po wygaśnięciu zarazy kapituła zdecydowała, że jako wotum za odejście choroby powstanie nie kaplica, a kościół. Ostatecznie, w 1715 roku, po zbadaniu uzdrowień i cudów zadecydowano o budowie.  

Projekt kościoła nawiązuje do sanktuarium w Świętej Lipce. Kościół powstawał w latach 1720-1728, na miejscu wcześniej wybudowanych kaplic: w 1570 roku i rozpoczętej w początku XVIII wieku. Prace budowlane zlecono mieszkającemu od wielu lat w Ornecie, a pochodzącemu z Westfalii, mistrzowi  Janowi Krzysztofowi Reimersowi. W grudniu 1720 roku prace budowlane przerwano z powodu śmierci Reimersa. Dopiero kiedy kapituła zatrudniła nieznanego z imienia mistrza budowlanego i przekazała osiem tysięcy florenów, prace zostały dokończone według planu pozostawionego przez Reimersa. W rezultacie powstał kościół w halowy (ze sztucznie wydzielonymi nawami), który poprzez dodanie symetrycznych zakrystii z emporami, oraz półkolistej absydy zyskał plan zbliżony do krzyża.

Wyposażenie kościoła było stopniowo uzupełniane przez cały XVIII wiek. We wnętrzu świątyni pozorne sklepienie krzyżowe z lunetami pokryte jest piękną [[Polichromia w Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie|polichromią]] z czternastoma scenami Legendy Krzyża Świętego. Malowidła wykonane są na drewnie i pokrywają całe sklepienie. Jest ona dziełem Jana Lossau z Braniewa( 1722-1788). Lossau pracował nad [[Polichromia w Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie|polichromią]] w latach 1748 - 1749. W zamyśle wzorował się na Andrei Pozzo, włoskim jezuicie. w drugiej ćwierci XVIII w. powstały figury Marii i anioła na prospekcie organowym przypisywane rzeźbiarzowi z Reszla [[Jan Chrystian Schmidt|Janowi Chrystianowi Schmidtowi]].

Bogato zdobione są również ołtarze wybudowane w Reszlu i  dodawane od 1728 roku. Niemal całe wyposażenie wnętrza i malowidła pochodzą z lat 30. i 40. XVIII wieku. Neoklasycystyczna fasada pochodzi z 1830 roku. Narożne kaplice wybudowano w latach 1820-1836. W 1836 r. kościół otoczono odpustowym dziedzińcem.Z myślą o pielgrzymkach w latach 1820- 1836 zbudowano krużganki

Dzisiaj pielgrzymi rzadko zaglądają do Chwalęcina. Tylko w niedzielę odprawiana jest jedna msza święta. 

==Ciekawostka<br> ==

To w Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie reżyser Jan Jakub Kolski kręcił w 2009 roku zdjęcia do filmu "Wenecja".

==Zobacz też==
*[[Sanktuarium Maryjne Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa w Krośnie]]
*[[Sanktuarium Najświętszego Sakramentu i Męki Pańskiej w Głotowie]]
*[[Bazylika Mniejsza Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Świętej Lipce]]
*[[Bazylika Mniejsza Narodzenia NMP w Gietrzwałdzie]]
*[[Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Stoczku Klasztornym]]
*[[Polichromia w Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego w Chwalęcinie]]

==Źródła<br>  ==

1.http://www.polskaniezwykla.pl<br>
2.http://orneta.wm.pl/.<br>
3.http://orneta.wm.pl<br>
4.http://dziedzictwo.ekai.pl<br>
5.http://web.archive.org<br>
6.http://pl.wikipedia.org/wiki/<br>


[[Category:Sanktuaria]]
[[Category:Kościoły i kaplice]]

[[Category:Powiat lidzbarski]]
[[Category:Orneta (gmina miejsko-wiejska)]]
[[Category:1701-1800]]