Tekst źródłowy strony Willa Casablanca w Olsztynie

[[Image: willa_casablanca_olsztyn_1.jpg|thumb|right|200px|Fot. z 1900/1910 roku.<br>Źródło: [http://fotopolska.eu/Olsztyn/b87073,Zamkowa_5.html www.fotopolska.eu] ]]
[[Image: willa_casablanca_olsztyn_2.jpg|thumb|right|200px|Fot. sprzed 1939 roku.<br>Źródło: [http://olsztyn.wm.pl/11013-0,Czarna-lapa-Casablanco-wroc,263762.html? www.olsztyn.wm.pl] ]]
[[Image: willa_casablanca_olsztyn_3.jpg|thumb|right|200px|Budynek przed remontem. Fot. Andrzej Piedziewicz.<br>Źródło: [http://www.rmf24.pl/foto/zdjecie,iId,276410,iAId,16290#ad-image-0 www.rmf24.pl] ]]
[[Image: willa_casablanca_olsztyn_4.jpg|thumb|right|200px|Elewacja frontowa po remoncie.<br>Źródło: [http://www.spapa.pl/wnetrza/casablanca.html www.spapa.pl] ]]
[[Image: willa_casablanca_olsztyn_5.jpg|thumb|right|200px|Budynek od strony parku. <br>Źródło: [http://www.spapa.pl/wnetrza/casablanca.html www.spapa.pl] ]]
[[Image: willa_casablanca_olsztyn_6.jpg|thumb|right|200px|Wnętrze po remoncie.<br>Źródło: [http://www.spapa.pl/wnetrza/casablanca.html www.spapa.pl] ]]
[[Image: willa_casablanca_olsztyn_7.jpg|thumb|right|200px|Fot. Przemysław Skrzydło.<br>Źródło: [http://olsztyn.gazeta.pl/olsztyn/51,35189,14410136.html?i=17 www.olsztyn.gazeta.pl] ]]
Zabytek architektury wzniesiony na terenie [[ewim:Olsztyn|Olsztyna]] na początku XX wieku.

==Lokalizacja==
Willę wybudowano na terenie podzamcza, na skarpie, obok mostu na Łynie – prowadzącego do [[Zamek Kapituły Warmińskiej w Olsztynie |olsztyńskiego zamku]] (obecna ulica Zamkowa 5). 

==Historia==
Pierwsze wzmianki na temat istnienia budynku w tym miejscu pochodzą z 1662 roku. Była to siedziba burgrabiego zamkowego (stąd przyjęte w późniejszych latach określenia „Pałac Burgrabiego” lub „Dom burgrabiów”). Budynek był kilkakrotnie przebudowywany, m.in. gruntownie w 1758 roku. W latach 1772-1862 był zajmowany przez dzierżawcę domeny Stary Dwór-Posorty koło [[ewim:Kortowo|Kortowa]]. W drugiej połowie XIX wieku budynek po raz kolejny został przebudowany, a następnie przekazany na potrzeby wojska (zorganizowano tu klub oficerski). Po 1907 roku budynek sprzedano Wilhelmowi Ernstowi Harichowi – właścicielowi drukarni i wydawcy „Allensteiner Zeitung”. Harich rozebrał budynek i w 1913 roku nadał mu obecny kształt.. Odtąd willa pełniła funkcję rodzinnej rezydencji i kamienicy czynszowej Część pomieszczeń wynajmowano, m.in. oficerom olsztyńskiego garnizonu i urzędnikom państwowym. Ostatnim indywidualnym właścicielem budynku przed 1945 rokiem była Else Löffke, wdowa po prezesie Sądu Krajowego w Olsztynie. Po drugiej wojnie światowej willę najpierw przeznaczono na rezydencję olsztyńskich wojewodów (1948-1950), a następnie przekazano ją na potrzeby wojska. Wówczas zorganizowano tu [[Klub Garnizonowy w Olsztynie|klub garnizonowy]], a także wojskową bibliotekę. Wtedy też utrwaliła się zwyczajowa nazwa budynku „Casablanca”. W latach 90-tych budynek został opuszczony przez wojsko i stopniowo zaczął niszczeć. Willa znalazła nowych właścicieli w 2010 roku, a w roku następnym przystąpiono do prac budowlano-konserwatorskich. W 2013 roku odrestaurowany obiekt oddano do użytku. Obecnie znajduje się w nim kompleks gastronomiczny, w którego skład wchodzi: Restauracja Casablanca<ref>Strona Restauracji Casablanca [http://www.casablanca.olsztyn.pl/ www.casablanca.olsztyn.pl]</ref>, sala konferencyjna i winiarnia. 

==Opis==
Jest to budowla piętrowa, podpiwniczona i zwieńczona dachem mansardowy z lukarnami i użytkowym poddaszem.. Wzniesiono ją na planie wieloboku, a jej bryła składa się z budynku głównego, mniejszej, piętrowej oficyny usytuowanej od zachodu i parterowej przybudówki od strony wschodniej. Fasada znajduje się od strony północnej. Wejście główne ujęte zostało w portal, zamknięty łukiem półkolistym z boniowaniem. Masywne balustrady schodów ozdabiają betonowe kule. Ponad portalem znajduje się okno z półkolistym balkonem, ozdobione kartuszem ze zwisającymi girlandami. Okna elewacji frontowej są prostokątne, na parterze zwieńczone tynkowaną półkolistą arkadą. Od strony południowej budynek posiada ryzalit z tarasem w górnej kondygnacji. Umieszczono w nim szerokie okna zespolone: prostokątne i zamknięte półłukiem. Poniżej ryzalitu powstał nowy taras, za pośrednictwem którego główna sala restauracyjna łączy się z parkiem. We wnętrzu zachowały się elementy dawnego wystroju, w tym m.in.: sztukaterie, oparta na motywach biblijnych płaskorzeźba, przedstawiająca niebiańskie główki aniołków, kamienny kominek, kasetonowy sufit, wiodące na galerię drewniane schody z rzeźbioną balustradą, neorenesansowe witraże. 

==Ciekawostki==
*W 1907 roku w willi został zamordowany major August von Schönebeck. Zastrzelił go zazdrosny kochanek żony. Sprawa zakończyła się głośnym procesem sądowym, a wśród mieszkańców miasta przyjęło się nowe określenie tego budynku – „Willa Mord”. 
*Na skwerze, po drugiej stronie ulicy Zmakowej znajduje się [[Popiersie Mikołaja Kopernika w Olsztynie|popiersie Mikołaja Kopernika]], odsłonięte w 1946 roku. 
*W 2005 roku, w trakcie prac w otoczeniu willi, w murku wokół tarasu odnaleziono zaginione Macewy z dawnego żydowskiego cmentarza w Olsztynie. Po przeprowadzeniu prac konserwatorskich zostały one przeniesione na swoje pierwotne miejsce.<ref>G. Szydłowski, ''Taras z macewami : konserwatorzy natknęli się na zaginione płyty nagrobne'', „Gazeta Olsztyńska” 2005, nr 142, dod. „Olsztyn Dzień po Dniu”, nr 546, s. 1.</ref><ref>G. Szydłowski, ''Żydowskie nagrobki wrócą na miejsce'', „Gazeta Wyborcza” 2011, nr 288, dod. „Olsztyn”, s. 1.</ref>

==Bibliografia==
#Kurs, Tomasz: ''Piękna Casablanka wraca'' / Tomasz Kurs // „Gazeta Wyborcza”. - 2013, nr 185, dod. Olsztyn, s. 3. 
#Piechocki, Stanisław: ''Olsztyn magiczny'' / Stanisław Piechocki. Olsztyn : Remix, 2002. – S. 7-11.
#Rzempołuch, Andrzej: ''Casablanca nad Łyną : o zabytkach inaczej'' / Andrzej Rzempołuch // „Spotkania z Zabytkami”. - 2007, nr 5, s. 21-23. 

==Przypisy==
<references/>

==Zobacz też==
*''Casablanca, dawny Klub Garnizonowy'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.atrakcje.olsztyn.pl/Zabytki/casablanca-dawny-klub-garnizonowy.html www.atrakcje.olsztyn.pl] [dostęp 17.01.2014 r.]
*''Historia Casablanki'', materiał zamieszczony na stronie internetowej [http://www.casablanca.olsztyn.pl/ www.casablanca.olsztyn.pl] [dostęp 17.01.2014 r.] 

[[Category:Obiekty architektury]]
[[Category:Historia kultury]]
[[Category:Olsztyn]] 
[[Category:1901-1944]]