Tekst źródłowy strony Pomnik poległych w I wojnie światowej w Morągu

[[Image:1_morag_pomnik.jpg|thumb|right|200px| Pomnik w pierwotnej lokalizacji w 1927 roku. Fot. ze zbiorów S. i P. Taciak.<br>Źródło: „Okolice Ostródy”, 2010, nr 2, s. 103.]]

[[Image:2_morag_pomnik.jpg|thumb|right|200px| Pomnik po przeniesieniu na Kminkową Górę. Fot. ze zbiorów S. i P. Taciak.<br>Źródło: „Okolice Ostródy”, 2010, nr 2, s. 105.]]


Pomnik żołnierzy z Morąga, poległych w czasie I wojny światowej, istniejący w latach 1923-1970.

==Lokalizacja==
Przez pierwszą dekadę pomnik umiejscowiony był na morąskim rynku (obecnie Plac Jana Pawła II), po wschodniej stronie [[Ratusz w Morągu|ratusza miejskiego]]. Po 1933 roku monument przeniesiono na tzw. Kminkową Górę (niem. Kümmelberg), na teren „kompleksu memorialnego”, obecnego Parku Miejskiego przy ul. Żeromskiego. Po I wojnie światowej istniało tam założenie memorialne, obejmujące cmentarz jeniecki oraz [[Pomnik poległych członków Bractwa Kurkowego w Morągu|pomnik poległych w I wojnie światowej członków Bractwa Kurkowego]] (Gildii Strzeleckiej). Od 2009 roku szczątki pomnika znajdują się w [[Ośrodek Sportu i Rekreacji w Morągu |Ośrodku Sportu i Rekreacji w Morągu]].

==Historia==
Pomnik poświęcono około 150 poległym mieszkańców Morąga, żołnierzom, którzy polegli na frontach I wojny światowej. Jego autorem był profesor [[Stanislaus Cauer]] (1867-1943), ceniony wówczas rzeźbiarz, wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w [[Królewiec|Królewcu]]. Do jego prac należą m.in. [pomnik poległych w Zalewie| pomnik poległych w Zalewie] oraz popiersie [[Paul von Hindenburg|Paula von Hindenburga]] z 1914 roku, znajdujące się przed II wojną światową w [[Ratusz w Morągu|morąskim ratuszu]]. Pomnik poległych w I wojnie światowej oficjalnie odsłonięto w 1926 roku. Istniał najdłużej ze wszystkich przedwojennych pomników Morąga. Został zniszczony na przełomie lat 1969/1970, prawdopodobnie podczas osuszania stawków i budowy ścieżki do stadionu. Po rozbiciu na części wrzucono go do pobliskiego zbiornika. Zachowała się jedynie górna płyta pomnika, którą przypadkowo odkryto w 2009 roku i zabezpieczono fragmentu orłów. Potłuczona płyta główna nadal nie została wydobyta.

==Opis==
Pomnik został wykonany z piaskowca. Mierzył około 3,5 m wysokości. Został zaprojektowany w stylu neoklasycznym i przedstawiony w formie sarkofagu, wyniesionego na trzech niskich kolumnach umieszczonych na podłużnej, masywnej podstawie. Nakryty był dwuspadowym kamiennym daszkiem. Ozdobiono go figurami orłów „trzymających straż”, trzema od frontu i trzema z tyłu pomnika. Na frontowej ścianie symbolicznego sarkofagu, widniał usytuowany centralnie Krzyż Żelazny (w formie krzyża celtyckiego) w wieńcu z dębowych liści, po bokach którego wykuto daty: z lewej 1914, zaś z prawej 1918, czyli wybuchu i końca pierwszej wojny światowej. Na frontowej ścianie podstawy umieszczono inskrypcję w języku niemieckim: Unsern Helden (Naszym Bohaterom). Z tyłu i po bokach pomnika wykuto w rzędach nazwiska 143 poległych żołnierzy.<ref>Pełna lista nazwisk osób poległych opracowana przez A. Kozicz w: Sonia Solarz-Taciak, Piotr W. Waciak, ''Morąskie pomniki. Część I. Okres do 1945 roku'', „Okolice Ostródy”, 2013, nr 5, s. 61.</ref>

==Przypisy==
<references/>

==Bibliografia==
# Solarz-Taciak Sonia, Waciak Piotr W.: ''Morąskie pomniki. Część I. Okres do 1945 roku'' / Sonia Solarz-Taciak, Piotr W. Taciak // „Okolice Ostródy”. - 2013, nr 5, s. 60-62.
# Solarz-Taciak Sonia, Waciak Piotr W.: ''Odnaleziony monument. Morąski pomnik poległych w I wojnie światowej'' / Sonia Solarz-Taciak, Piotr W. Taciak // „Okolice Ostródy”. - 2010, nr 2, s. 103-108. 

==Zobacz też==
*Strona forum [http://www.marienburg.pl/viewtopic.php?t=5007 www.marienburg.pl]
*Strona forum [http://rygielpisz.eu/sercemazur/viewtopic.php?t=106 www.sercemazur.pl]

[[Category:Pomniki]]
[[Category:Rzeźba]]
[[Category:Historia kultury]]
[[Category:Powiat ostródzki]] 
[[Category:1901-1944]]