Tekst źródłowy strony Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku

[[Image:Olsztynek.jpg|thumb|right|200px||Źródło: [http://muzeumolsztynek.pl/] ]][[Image:Olsztynek.1.jpg|thumb|right|200px||Źródło: [http://muzeumolsztynek.pl/] ]] [[Image:Olsztynek.2.jpg|thumb|right|200px||Źródło: [http://muzeumolsztynek.pl/] ]]Jeden z najstarszych skansenów w Europie, muzeum na wolnym powietrzu.

==Siedziba==
* Skansen
11-015 Olsztynek
Ul. Sportowa 21
* Salon Wystawowy i „Dom Mrongowiusza”
11-015 Olsztynek
Ul. Zamkowa 1
==Historia==
Pierwsze  zbiory  skansenu gromadzono na początku XX wieku w Królewcu z inicjatywy Prowincjonalnego Konserwatora Zabytków. Królewiecki Park Etnograficzny działał w latach 1913-1938. W latach 1938-1940 przeniesiono zbiory do Olsztynka. Na skutek działań wojennych wiele obiektów zostało zniszczonych. Po wojnie opiekę nad zbiorami muzealnymi sprawował Wojewódzki Konserwator Zabytków w Olsztynie a opieką merytoryczną otaczało Muzeum Mazurskie w Olsztynie. Ponieważ powiększała się liczba obiektów skansenu, 1 stycznia 1962 r. powołano Park Etnograficzny w Olsztynku jako placówkę muzealną, oddział [[Muzeum Mazurskie w Olsztynie|Muzeum Mazurskiego w Olsztynie]]. Wyposażono niektóre wnętrza obiektów muzealnych w sprzęty z terenu Warmii, Mazur i Powiśla oraz udostępniono zwiedzającym. Z dniem 1 stycznia 1969 r. przekształcono dotychczasowy Oddział Muzeum Mazurskiego w Olsztynie w samodzielną placówkę, Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny podległą bezpośrednio Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie. Muzeum posiadało działy: architektury ludowej, kultury materialnej, sztuki ludowej i folkloru, przyrodniczy i oświatowy, bibliotekę, archiwum oraz pracownię konserwatorsko-budowlaną. 5 marca  1970 r. włączono do muzeum, jako jego oddział, [[Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej w Stębarku]] (do 1975). W 1985 r. w skład Skansenu włączono dwa obiekty staromiejskie Olsztynka, tzw. „Dom Mrongowiusza” oraz Salon Wystawowy, mieszczący się w odbudowanym na cele muzealne dawnym kościele parafialnym. W 2008 r. Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Zabytków, a w 2009 r. Muzeum zostało odznaczone Nagrodą im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. W 2011 r. Muzeum zostało laureatem konkursu na najciekawsze wydarzenie folklorystyczne w Polsce w 2010 r. "Ludowe Oskary 2010".
==Zbiory==
Obecnie Muzeum zajmuje obszar ponad  100 hektarów, na którym zgromadzono około 60 obiektów budownictwa ludowego i małej architektury (w tym 12 ze zbiorów Królewieckich). 
Muzeum dysponuje zabytkami z terenu Warmii, Mazur, Powiśla, Barcji, Natangii, Sambi i Małej Litwy. Są to obiekty mieszkalne, gospodarcze, przemysłowe, usługowe, sakralne o zróżnicowanej konstrukcji i formach architektonicznych:
* Brama wjazdowa, Borki, XIX w., kopia, Mazury
* Karczma, Skandawa, druga połowa XVIII w., kopia, Barcja
*Altana parkowa, Judyty, początek XX w., kopia, Natangia
* Młyn wodny, Kaborno, druga połowa XVIII w., Warmia
* Gniotownik nasion oleistych, Nowy Młyn, pierwsza połowa XX w., Warmia
* Dom kamienny, Łutynowo, pierwsza połowa XIX w., Mazury
* Szkoła wiejska, Pawłowo, XIX w., Mazury
* Bróg z dachem czterospadowym
* Kościół, Rychnowo, 1712-1714, kopia, Mazury
* Wieża dzwonnicza, Mańki, 1685 r., kopia, Mazury
* Mur kamienny otaczający teren przykościelny, początek XX w.
* Drewniany krzyż przydrożny z narzędziami męki Pańskiej, Warmia
* Pompa studzienna, Jemiołowo, pierwsza połowa XX w., Mazury
* Brama wjazdowa, Sędrowo, XIX w., kopia, Mazury
* Chałupa, Zielonka Pasłęcka, 1819 r. Powiśle
* Olejarnia, Kronin, XIX-XX w., Powiśle
* Chałupa, Bartężek, pierwsza połowa XIX w., kopia, Powiśle
* Dzwonnica, Kot, początek XX w.,Mazury
* Zajazd, Maszewo, XVIII w., kopia, Mazury
* Chałupa, Burdajny, pierwsza połowa XIX w., Powiśle
* Budynek gospodarczy, Kwietniewo, XIX w., Powiśle
* Wiatrak paltrak, Schenfliess, XVIII/XIX w., kopia, Sambia
* Wiatrak paltrak, Ruska Wieś, druga połowa XIX w., Mazury
* Wiatrak koźlak, Wodziany, 1773 r., Powiśle
* Chałupa, Chojnik, połowa XIX w., Powiśle
* Chałupa, Gązwa, XVIII/XIX w., Mazury
* Stodoła, Jerutki, druga połowa XIX w., Mazury
* Budynek gospodarczy, Jerutki, XIX w., Mazury
* Kurnik z gołębnikiem, Jerutki, druga połowa XIX w., Mazury
* Piwnica kamienna, Jerutki, XIX w., Mazury
* Gołębnik, XX w.
* Chałupa, Turnica, XIX w., kopia, Mazury
* Piwnica, Pacółtowo, XIX/XX w., kopia, Mazury
* Lamus, Drogosze, druga połowa XVIII w., kopia, Barcja
* Spichlerz dworski wzorowany na spichlerzu ze Skandawy z drugiej połowy XVIII w., Barcja
* Stodoła dworska, Skandawa, XIX w., kopia, Barcja
* Stajnia dworska, Prosna, druga połowa XVIII w., Barcja
* Kapliczka przydrożna, Giedajty, XIX w., kopia, Warmia
* Remiza strażacka, Giedajty, 1902 r., Warmia
* Kuźnia, Bielica, pierwsza połowa XIX w., Powiśle
* Krzyż przydrożny, Rzeck, XVIII w., Warmia
* Chałupa I, Kaborno, XVIII/XIX w., Warmia
* Chałupa II, Kaborno, XIX w., Warmia
* Spichlerz, Purdka, druga połowa XIX w., Warmia
* Stodoła, Marcinkowo, XIX w., Warmia
* Budynek gospodarczy, Purdka, XIX w., Warmia
* Dzwonniczka słupowa, Kaplityny, druga połowa XIX w., kopia, Warmia
* Chałupa, Nowe Kawkowo, XIX w., Warmia
* Wozownia z garncarnią, Tomaszkowo, XIX w., Warmia
* Obórka, Kaborno, XIX w., Warmia
* Stodoła, Stępiny, druga połowa XIX w., Warmia
* Żuraw studzienny, XIX w.
* Kurhanowy grób skrzynkowy, wczesna epoka żelaza, Sambia
* Wiatrak holenderski, Dobrocin, druga połowa XIX w., Powiśle
* Ambona myśliwska, XX w.
* Bróg z dachem dwuspadowym, XX w.
* Suszarnia z zagrody, Pempen, pierwsza połowa XIX w., kopia, Mała Litwa
* Wędzarnia rybacka, Gilge, XIX w., kopia, Mała Litwa
* Budynek gospodarczy rybaka, Gilge, XIX w., kopia, Mała Litwa
* Chałupa, Pempen, XVIII/XIX w., Mała Litwa
* Klec, Lankuppen, XVIII w., kopia, Mała Litwa
* Chałupa dębowa, Nowa Różanka, pierwsza połowa XIX w., Barcja
* Osada pruska Amalag, kopia
==Działalność wystawiennicza==
Muzeum posiada ponad 10 tysięcy muzealiów ruchomych, są to autentyczne sprzęty i domowe warsztaty, prezentowane na wystawach stałych. Organizowane są wystawy czasowe, m.in. 
* Gorzelnie w krajobrazie kulturowym Mazur Zachodnich
* Chałupy podcieniowe, znikające piękno architektury
===Galeria Twórczości Ludowej===
Na terenie Parku funkcjonuje Galeria Twórczości Ludowej. Wystawiane są tam prace z wielu dziedzin sztuki i rękodzieła ludowego. 
===Salon Wystawowy===
W Salonie  Wystawowym organizowane są wystawy, m.in.:
* Środowisko przyrodnicze Warmii i Mazur
* Plastyka na Warmii i Mazurach w II połowie XX wieku
* Współczesna twórczość ludowa na Warmii i Mazurach
* Olsztynek dawniej – Olsztynek dziś
* Artyzm, tradycja, i urok tkanin Barbary Hulanickiej
* Akwarela chińska
* Rzeźba współczesna
* Wieś w sztuce
* Portret dawny
* Sztuka ludowa Warmii i Mazur – wczoraj i dziś
* Miniatury pomników – chwała oręża polskiego
* W niewoli Wermachtu
* Sztandary żołnierskiej chwały
* Sztuka za drutami kolczastymi
* Technika dawnej wsi
* Dawny wiejski sprzęt gospodarstwa domowego
* Wiejski transport i komunikacja
* Polskie garncarstwo ludowe
* Współczesna twórczość ludowa
* Sztuka Afganistanu, Kazachstanu i Mongolii
===Dom Mrongowiusza===
W Domu Mrongowiusza zorganizowane są wystawy stałe:
* Pamięci jeńców wojennych - Stalag IB Hohenstein
* Wystawa biograficzna K.C. Mrongowiusza
==Działalność edukacyjno-wydawnicza==
Muzeum organizuje odczyty, prelekcje, lekcje muzealne, warsztaty dla młodzieży, studentów, osób zainteresowanych, koncerty, sesje naukowe. We współpracy z [[Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie|Ośrodkiem Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie]], [[Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie|Towarzystwem Naukowym im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie]] zorganizowano cykl konferencji naukowych ''Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich''. Muzeum organizuje imprezy cykliczne, m.in.:
* [[Festiwal Bałtyjski ]]
* Targi Chłopskie
* Regionalne Święto Ziół 
* Regionalny Jarmark Wielkanocny<br>
Od 2010 r. Muzeum wydaje ''Zeszyty Naukowe''.

==Dyrektorzy==
* 1962-1972 – [[ Józef Wieczerzak]]
* 1972-1973 – [[Wacław Radziwinowicz]]
* 1973-1974 – [[Marceli Jurdeczko]]
* 1974-1982 - [[Eugeniusz Oleszczuk]]
* 1982-1988 - [[Janusz Cygański]]
* 1989-2007 – [[Tadeusz Kufel]]
* 2007–2011 - [[Marian Juszczyński]]
* 2011-       [[ Ewa Wrochna]]
==Bibliografia ==
# ''Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku'' / red. zespół Michał Poniewski [et al.] ; teksty Michał Poniewski, Jadwiga Wieczerzak, Ewa Wrochna. Olsztynek : Muzeum Budownictwa Ludowego. Park Etnograficzny, 2010. 
==Zobacz też==
* Strona domowa muzeum [http://muzeumolsztynek.pl/]
* Galeria zdjęć [http://www.kurpie.com.pl/index_pliki/page0055.htm]


[[Category:Muzea]]
[[Category:Muzealnictwo]]
[[Category:Powiat olsztyński]]
[[Category:1945-1960]]
 [[Category:1961-1970]]
[[Category:1971-1980]]
[[Category:1981-1990]]
[[Category:1991-2000]]
[[Category:2001-2010]]
[[Category:2011-2020]]